ذاکر جلالي: د طالبانو او سیمهییزو هېوادونو تر منځ د راشه درشې کچه مخ په لوړېدو ده

د طالبانو د بهرنیو چارو په وزارت کې سلاکار ذاکر جلالي وایي، د دوی د ډلې او د سیمې د هېوادونو تر منځ د سیاسي درک کچه لوړه شوې ده.

د طالبانو د بهرنیو چارو په وزارت کې سلاکار ذاکر جلالي وایي، د دوی د ډلې او د سیمې د هېوادونو تر منځ د سیاسي درک کچه لوړه شوې ده.
ښاغلي جلالي په خپلې اېکس پاڼه لیکلي، سیمهییز او نور هېوادونه غواړي چې پر افغانستان لګول شوي بانکي بندیزونه لرې شي، چې په خبره یې له دغو هېوادونو سره د افغانستان راکړه ورکړه زیاته شي. ښاغلي جلالي دا رنګه لیکلي، د دوحې په درېیمه ناسته کې هم داسې وړاندوینې کېږي چې ښایي د دغو لګېدلو بندیزونو د لرې کولو لپاره یو شمېر هېوادونه یو لړ وړاندیزونه وړاندې کړي.هغه وایي، که داسې کېږي ورسره به د راتلونکو غونډو لپاره هم مثبتې پایلې ولري.
ښاغلي جلالي په باور لوېدیځوال هم نه غواړي، د افغانستان سره د تعامل په برخه کې له نورو لوبغاړو شا ته پاتې شي.
که څه هم چې د دوحې ناستې ته د ګوتو په شمېر ورځې پاتې دي؛ خو طالبان ترېنه زیاتې تمې لري.
هغو په دې باور دي، هماغه شان چې ملګرو ملتونو په ځینو برخو کې د دوی شرطونو ته غاړه اېښې ښایي د بندیزونو د لرې کولو په برخه کې هم ورسره ورته چلند وشي.
خو ځیني نور بیا وايي، تر هغې چې طالبانو په افغانستان کې د بشري حقونو په تېره بیا د ښځو حقونو منلو ته غاړه نه وي اېښي؛ نو داسې نه ښکاري چې لوېدیځوال به له دغې ډلې سره مثبت تعامل ته زړه ښه کړي.

د طالبانو تر واک لاندې د ملي ټلویزیون مرستیال هدایت الله هدایت وايي، بېګا بغلان کې د دوی د مخالفې وسلوالې ډلې دوه قومندانان حمزه کوهګدای او خیرو ووژل شول. په حمزه کوهګدای مشهور عبدالصمد تېره اونۍ په ویډیو کې، چې شا ته یې نور وسلوال هم ولاړ وو، د طالبانو پرضد د جګړې خبره کړې وه.
هدایت الله هدایت نن خپل اېکس کې وايي، چې د دې ډلې د استخباراتو لوی ریاست ځواکونو ښاغلی کوهګدای له خیرو سره یو ځای بېګا د نهرین ولسوالۍ په کوهګدای کې ووژل.
نوموړي دا نه دي ویلي چې په دې عملیاتو کې د دوی نورو مخالفو وسلوالو یا طالب ځواکونو ته هم مرګ ژوبله اوښتې که نه.
د مقاومت جبهې سرچینو هم افغانستان انټرنشنل ته تایید کړه، چې حمزه کوهګدای د نهرين په کوهګدای کلي کې د طالبانو له کمين سره مخ او له یو بل ملګري سره ووژل شو.
حمزه کوهګدای ته تېره اونۍ هغه وخت بیا د طالبانو پام واوښت، چې یوه ویډیو کې یې وویل، په نهرین کې یې د دې ډلې پرضد مقاومت روان دی.
هغه زیاته کړې وه چې د طالبانو تر له منځه وړلو به دوی جګړه کوي.
هغه وخت د نوموړي دا ویډیو د طالب مخالفانو له خوا ډېره لاس په لاس کېده، خو نن یې د مرګ خبر سره دا ویډیويي کلېپ د طالب پلوه کسانو له خوا لاس په لاس کېږي.

په پېښور کې یو شمېر افغان کډوال وايي، له هغه مهاله چې پولیسو د محرم د نمانځلو لپاره یو لړ امنیتي بندیزونه لګولي؛ نو دوی له کوره په ډاډه زړه نه شي راوتلای.
دغو افغان کډوالو افغانستان انټرنشنل پښتو ته وویل، چې دغه بندیزونه د یوې میاشتې لپاره لګول شوي او دوی به د راتلونکې جولای میاشتې تر ۲۵مې نېټې د دغو ستونزو سره غاړه غړۍ وي.
په پېښور کې مېشت افغان کډوال عبدالجبار افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې دوی روزمره کار کوي او د ورځې ګټه په ماښام کې له خپلې کورنۍ سره خوري؛ خو که دغه بندیزونه همدغسې پاتې شي، نو د دوی ورځینی ژوند نه شي تېرېدای.
په پېښور کې امنیتي چارواکو د محرم په میاشت کې د امنیت د ټینګښت له کبله امنیتي ګامونه سخت کړي او د دغه ښار په هرې څلور لارې کې یې د پولیسو پوستې ځای پر ځای کړې دي.
په دغه ښار کې د امنیتي چارواکو له لوري څلور بېلابېلې اعلامیې خپرې شوې، چې په یوه کې یې افغان کډوالو ته خبرداری ورکړل شوی چې د جون میاشتې له ۲۵مې څخه دې د جولای تر ۲۵مې نېټې پورې په کمپونو او کورونو کې پاتې شي او د تګ راتګ څخه دې ډډه وکړي.
په پېښور کې ازاد خبریال رفعت الله ورکزی وايي، سره له دې چې د امنیتي چارواکو لهخوا پر افغان کډوالو د یو لړ بندویزونو په اړه خبرپاڼې خپرې شوې؛ خو بیا هم هومره چې له کډوالو سره وېره په زړه کې ده هغه شان د پولیسو لهخوا نه ځورول کېږي.
ښاغلي ورکزي افغانستان انټرنشنل ته وویل، سره له دې چې هر کال د محرم په شپو ورځو کې د خیبر پښتونخوا په ځینو علاقو کې د پولیسو لهخوا امنیتي تدابیر سختېږي؛ خو سږ کال دغه تدابیر زیات شوي او د لګېدلو بندیزونو موده یې هم تر یوې میاشتې غځولې ده.
هغه وايي، د یوې میاشتې لپاره د دغه شان تدابیرو نیول او یا پر افغان کډوالو د بندیزونو لګول له انصافه لرې خبره ده.
د هغه په وینا، که داسې کېږي؛ نو هلته به پراته افغان کډوال څنګه خپلې ورځینۍ چارې سمبال کړي.
نوموړی دا له افغان کډوالو سره ستر زیاتی ګڼي.
ښاغلی ورکزی وايي، له دغو تدابیرو داسې جوتېږي چې د صوبې چارواکي له امنیتي حالته ډاډمن نه ښکاري او غواړي چې د محرم په شپو ورځو کې د یو لړ وسلهوالو بریدونو او پېښو مخه ونیسي.
که څه هم چې هر کال د محرم په میاشت کې د خیبر پښتونخوا له ځینو سیمو د امنیتي پېښو راپورونه ورکول کېږي؛ خو سږنی کال ورته امنیتي چارواکي د تېر پرتله ډېر په اندېښنه کې دي.
په خپرو شویو څلورو خبرپاڼو کې د دغې صوبې چارواکو د هغو عالمانو او مذهبي مشرانو په تګ راتګ د بندیز خبره هم کړې، چې د صوبې له یوې سیمې څخه بلې ته تګ راتګ کوي.

په بلخ ولایت کې د ۴۰۰ میلیونه امریکایي ډالرو په پانګونې سره د پنځو کورنیو شرکتونو په غړیتوب د نفتي موادو د تولید یو کنسرسیوم جوړ شو. د پانګونې ٨٧ ميليونه ډالره پخوا مصرف شوي او پاتې ٣١٣ ميليونه ډالره به نوې پانګونه وشي.
د دغه کنسرسيوم مسوولينو د يوې غونډې په ترڅ کې وويل، چې د يادو شرکتونو د اتحاديې موخه په هېواد کې د استخراج شويو نفتو تصفيه او د کاري فرصتونو رامنځته کول دي.
په دې غونډه کې د نفتي موادو د تصفيې د کنسرسیوم تخنيکي مسوول عبدالرشيد سالار وويل: «دغه تصفيه خانه د ٤٠٠ ميليونو ډالرو په پانګونې سره جوړه شوې ده، چې له دې جملې څخه ٨٧ ميليونه ډالره پخوا پانګونه شوې ده او پاتې ٣١٣ ميليونه ډالره به نوې پانګونه وشي، جوړه شوې ده.»
دا کنسرسیوم به په څلورو پړاوونو کې د ۱ څخه تر ۴ کلونو پورې جوړ شي.
د دې اتحادیې غړي له طالبانو غواړي چې له دې اتحادیې سره د سوداګرو د ملاتړ او په هېواد کې د کانونو د کیندنې په برخه کې همکاري وکړي.
له دې وړاندې ازبکستاني سوداګرو له طالبانو سره په ګډه ناسته کې د تېلو د تصفیې په موخه په افغانستان کې د یوې فابریکې د جوړولو لېوالتیا ښودلې وه.

د پاکستان د دفاع وزیر خواجه محمد اصف وايي، چې د ترهګرۍ او قاچاقو د مخنیوي لپاره له افغانستان سره د ډېورنډ پر کرښه نړۍوال سرحدي قوانین پلي کوي. هغه زیاته کړې، چې ټول ترهګر په افغانستان کې دي.
خواجه اصف د پنجشنبې په ورځ له جیو نیوز سره په مرکه کې ویلي، چې په پاکستان کې د مخ په زیاتېدونکو امنیتي ګواښونو او قاچاق د مخنیوي لپاره به د ترافیکو او اتباعو کنټرول لا سخت کړي او پر ډېورنډ به ټول نړۍوال قوانین پلي کړي.
هغه زیاته کړې، چې عام وګړي او د لویو لاریو چلوونکي به پرته له پاسپورټ او وېزو پاکستان ته د ننوتلو اجازه ونه لري.
هغه یو ځل بیا د افغانستان پر طالبانو غږ کړی، چې د تحریک طالبان پاکستان (ټي ټي پي) او نورو وسله والو ډلو له خوا د پاکستان پر ضد د بریدونو لپاره د خپلې خاورې د کارولو مخه ونیسي.
وروسته له هغه چې افغان طالبان د ۲۰۲۱ کال په اګست کې واک ته ورسېدل، په پاکستان کې ترهګريز بریدونه پراخه شوي دي.
د پاکستان د دفاع وزیر ویلي: "موږ باید خپل هېواد خوندي کړو او دا پولې زموږ امنیت ته زیان رسوي."
نوموړي زیاته کړې، چې له افغانستانه د امریکايي ځواکونو له وتلو وروسته په افغانستان کې ترهګري ډېره شوې او اوس مهال ټول ترهګر د افغانستان په خاوره کې دي.
که څه هم افغان طالبانو په وار - وار د پاکستاني چارواکو دا ډول څرګندونې رد کړي او په پاکستان کې ناامني یې د دغه هېواد د امنیتي ادارو ناکامي بللې؛ خو پاکستاني چارواکو بیا افغان طالبان تورن کړي، چې دوی د ټي ټي پي ملاتړ کوي.
تازه د پاکستان پوځ په پښتونخوا او بلوچستان کې د عزم استحکام په نوم عملیات پیل کړي، چې د عمران خان په مشرۍ د تحریک انصاف ګوند سربېره جمعیت علمای اسلام او یو شمېر نورو سیاسي ګوندونو یې مخالفت کړی دی.
ملا فضل الرحمان په تازه څرګندونو کې ویلي، چې په نېږدې درې یا څلورو میاشتو کې به په پښتونخوا کې اسلامي امارت حاکم وي.
هغه زیاته کړې، چې د شمالي او جنوبي وزیرستان سربېره به طالبان د لکي مروت، بنو، دره اسماعیل خېل او یو شمېر سیمې ونیسي.
افغان طالبانو د پاکستان د دفاع وزیر خواجه اصف تازه څرګندونو ته کوم غبرګون نه دی ښودلی.

د بشري حقونو د نړۍوالو سازمانونو یوې ډلې ملګرو ملتونو ته درې ورځې وخت ورکړی، چې د دوحې په درېیمه غونډه کې د افغانو ښځو د حضور په اړه اندېښنو ته ځواب ووايي.
د ښځو، سولې او امنیت کاري ډله وايي، چې د افغانو ښځو او نجونو حقونه د خبرو اترو وړ نه دي.
د ښځو، سولې او امنیت په اړه د نادولتي موسسو کاري ډله د ۱۸ نړۍوالو سازمانونو څخه جوړه ده، چې په ملګرو ملتونو او نړۍ کې فعالیت کوي.
دوی د روان کال د جوزار په میاشت کې په یوه بیان کې وویل چې "نړۍ په خطرناک ډول د طالبانو د واکمنۍ مشروعیت منلو ته نږدې شوې ده."
د بشري حقونو نړۍوالو ډلو ملګرو ملتونو ته درې ورځې ضرب الاجل ټاکلی او ټاکل شوې چې په دوحه کې درېیمه غونډه په درې ورځو کې په قطر کې جوړه شي.
دغو سازمانونو د پنجشنبې په ورځ په ټولنیزو رسنیو کې د ایمنسټي انټرنشنل او هیومن رایټس واچ په حواله لیکلي، چې که ملګري ملتونه د دوحې له درېیمې غونډې څخه د ښځو ایستلو ته دوام ورکړي، اعتبار به یې له خطر سره مخامخ شي.
د ښځو، سولې او امنیت په اړه د نادولتي موسسو کاري ډلې په یوه یادښت کې ویلي: "افغانو ښځو په وار - وار پر ملګرو ملتونو غږ کړی چې ورته تېروتنې ونه کړي؛ که نه نو ډېره ناوړه تجربه به رامنځته شي."
په افغانستان کې مېشتو نړۍوالو سازمانونو کې د افغانو مېرمنو پر کار کولو د بندیز لېرې کول یوه بله غوښتنه وه، چې تېره میاشت د بشري حقونو سازمانونو له خوا پورته شوه.
د ملګرو ملتونو د سرمنشي استازي په دې وروستیو کې ویلي، چې افغانې ښځې او مدني ټولنې د دوحې په غونډه کې ګډون نه کوي.
د دوحې له غونډې څخه د ښځو وتل د بشري حقونو د مدافعینو له خوا پراخې نیوکې راپارولي او د ملګرو ملتونو د بشري حقونو یو شمېر بنسټونه یې د طالبانو د شرطونو په منلو تورن کړي دي.
