د افغانستان د شیعه علماوو شورا په یوې اعلامیه کې له طالبانو غوښتي چې د محرم په ورځو کې دې د امنیت د تامین او د هر ډول ګډوډیو او ناامنیو د مخنیوي لپاره لازم تدابیر ونیسي. په اعلامیه کې ویل شوي، چې له بېلابېلو ستونزو سربیره به د سږ کال د محرم مراسم ترسره شي.
تېر کال طالبانو د افغانستان له شیعه ګانو غوښتي و، چې په ښار کې د لویو مذهبي بیرغونو له لګولو ډډه وکړي. طالبانو د محرم په ورځو کې د «سقاخانې» پر پرانستلو او څښاک پر وېش بندیز لګولی و.
د افغانستان د شيعه علماوو د شورا په اعلاميه کې چې د شنبې په ورځ ( د چنګاښ ۱۶مه) خپره شوه، په جوماتونو او حسينيوو کې له ديني پلاويو څخه چې د دغو مراسمو د تر سره کولو مسووليت لري، د امنيت د تامينولو غوښتنه شوې ده.
دغې شورا د دیني بنسټونو له مسوولینو هم وغوښتل چې د مشکوکو قضیو په اړه دې حساس وي.
د افغانستان شیعه مشرانو په وار وار له طالبانو غوښتي چې جعفري فقه دې په رسمیت وپېژني، خو دې ډلې تر اوسه په دې اړه په رسمي ډول خپل نظر نه دی څرګند کړی.
طالبانو د خپل حکومت د تګلارو او چلندونو د بنسټ په توګه حنفي سني مذهب ټاکلې ده.
په ورته وخت کې د افغانستان د شیعه علماوو شورا له دیني عالمانو غوښتي چې د محرم په میاشت کې دې د اختلافي مسایلو په اړه له خبرو ډډه وکړي.
ګارډین لیکي چې ډیویډ لمي لومړی لوړپوړی بریتانوی سیاستوال و، چې په ۲۰۲۲ میلادي کال کې د طالبانو له واکمنۍ وروسته افغانستان ته سفر کړی و.
د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ افغانستان ته د ښاغلي لمي سفر په افغانستان کې د بشري ناورین د ښه کولو لپاره د یوې لارې په توګه په ګوته کړې وه.
د نوموړي دغه سفر په داسې وخت کې شوی، چې له افغانستان سره مالي مرستې په بې ساري ډول کمې شوې وې.
ډیویډ لمي د ماشومانو د ځانګړي روغتون څخه لیدنه کړې وه، چې د نړیوال روغتیا سازمان له خوا اداره کیده. هغه دغه راز د ځوانانو مرکز، د یونیسف د ماشومانو د ملاتړ پروګرام او کډوالو مرکز څخه لیدنه کړې وه.
د بریتانیا د بهرنیو چارو نوی وزیر له افغانستان څخه د بریتانوي ځواکونو د وتلو یو له منتقدینو څخه دی او د افغانستان له سقوط وروسته پېښې "ناورین" ګڼي.
ښاغلي لمي وویل، چې له افغانستان څخه د بریتانوي ځوواکونو وتلو سره د دغه هېواد نړیوال شهرت کم کړ.
ډیویډ لمي خبرداری ورکړی، چې په میلیونونو افغان ملکي وګړي له لوږې سره مخ دي او ځینې حتی اړ دي چې خپلو کورنیو ته د خوړو برابرولو لپاره د خپل بدن غړي وپلوري.
د بریتانیا د بهرنیو چارو نوي وزیر چې د طالبانو تر واک لاندې د افغانستان وضعیت یې له نږدې څارلی، د بریټانیا پر پخواني حکومت یې له دې امله نیوکه کړې چې د افغانستان وضعیت یې له پامه غورځولی.
دغه بریتانوي چارواکي، ټینګار وکړ چې هېواد یې باید د ملیونونو ملکي خلکو سره د مرستې لپاره یوه جامع ستراتیژي ولري.
افغان ښځې "یوازې شتون لري، ژوند نه کوي"
د بریټانیا د بهرنیو چارو نوي وزیر په ۲۰۲۲ کال کې افغانستان ته د خپل سفر پر مهال له یو شمېر افغان مېرمنو سره کتلي و.
دغه بریټانوي سیاستوال له افغان ښځو سره تر خبرو وروسته د ښځو په وړاندې د طالبانو پر سیاستونو سختې نیوکې کړې وې.
هغه وویل، چې طالبانو د افغان ښځو ژوند، تعلیم او حیثیت غلا کړی دی.
ښاغلي لمي د یوې افغانې ښځې له قوله وویل: "موږ یوازې شتون لرو، موږ ژوند نه کوو."
د پرمختګ کیسه
ډیویډ لمي د بریټانیا د بهرنیو چارو د وزیر په توګه تر ټاکل کېدو وروسته وویل، چې هغه افتخار کوي چې د غلامانو اولاده او د کارګر طبقې تورپوستي غړی دی چې دغه مقام ته رسیدلی دی.
ښاغلی لمي د لندن په شمال کې د اهل ګویان مور او پلار څخه پیدا شوی دی. هغه وویل، چې "زما کیسه د پرمختګ کیسه ده،"
په یوه ویډیویي پیغام کې چې په اېکس ټولنیزه شبکه خپور شوی، لمي ویلي، چې هغه د تاتنهام له ګاونډ څخه په داسې موقف کې ټاکل شوی دی.
د بریتانیا نوي لومړي وزیر کیر سټارمر د جمعې په ورځ خپله کابینه اعلان کړه، او خپل د کورنیو چارو، دفاع او مالیې وزیران یې معرفي کړل.
د بریتانيا په پارلماني ټاکنو کې د قاطع اکثريت په ګټلو او د محافظه کار ګوند له تاريخي ماتې سره د کارګر ګوند له ۱۴ کلونو وروسته بېرته واک ته ورسېد.
څو ورځې مخکې خواله رسنیو کې د شاه امان الله خان غازي د تور شوي انځور لاس په لاس کېدو سره پرون دغو دوو ځوانانو علي محمد خان او شریف اخوندخېل له انځور څخه تور رنګ پاک کړ.
له انځور پاکېدو سره ډېرو ته دا وېره وه، چې طالبان به دا کسان ونیسي او څو ساعته وروسته یې د نیولو خبرونه هم خپاره شول.
خو افغانستان انټرنشنل ته سرچینو ویلي، چې تورخم کې ځايي موټروانان طالبانو ته ورغلي او دواړه یې خوشې کړي دي.
د علي محمد خان خپلوان هم افغانستان انټرنشنل ـ پښتو سره هغه انځورونه شریک کړل، چې د یوې شپې زندان تېرولو وروسته دوی په ضمانت له زندانه ازاد شوي دي.
علي محمد خان او شریف اخوندخېل د لوګر د خوښۍ ولسوالۍ اوسیدونکي دي.
په زندان کې د دغو کسانو د وهلو او شکنجه کولو په اړه معلومات له رسنیو سره نه دي شریک شوي، خو دوی خپلو خپلوانو ته ویلي چې د طالبانو لخوا له رسنیو سره له خبرو کولو منع شوي دي.
د راپورونو پر بنسټ څه موده وړاندې د طالبانو امر بالمعروف محتسبینو د شاه امان الله خان او د پاچا خان پر انځورونو تور رنګونه پاشلي وو.
شاه امان الله خان غازي پر ۱۹۱۹ کال د درېیم افغان- انګرېز جګړې اتل و، چې له مخې یې افغانستان بېرته خپلواکي واخیسته او افغانانو د دې تورې په بدل کې دغه پاچا ته د غازي نوم ور کړ.
شاه امان الله خان غازي چې له نړۍ سره د افغانستان د سیال کولو ارمان درلود د انګرېز په لمسه د ملایانو د پاڅون له امله په ۱۹۲۹ کال جلا وطن شو.
د طالبانو بیا واکمنېدو سره د افغانستان ملي راډیو ټلوېزون او تېر کال پکتیا کې هم له پوهنتون څخه د نوموړي انځورونه لرې کړل شوي وو، چې په مقابل کې یې افغانانو پراخ غبرګون ښودلی و.
خو په تورخم کې د شاه امان الله خان غازي د انځور د تورېدو کیسه چې رسنیزه شوه، تېره ورځ څو ځوانانو له دغه انځور څخه تور رنګ پاک او بېرته یې سپین کړ.
