د ایران پخواني ولیعهد رضا پهلوي په واشنګټن کې یوې خبرې غونډې ته په وینا کې ویلي، چې د محمد ظاهر شاه په مشرۍ په افغانستان کې د مشروطه شاهي نظام جوړونې سره د امریکا مخالفت یوه «ورانوونکې تېروتنه» وه.
هغه وویل، چې امریکا د «مصنوعي غربي جوړښت» په پلي کولو سره د افغانستان حکومت د سقوط لامل شو.
رضا پهلوي د چهارشنبې په ورځ (د چنګاښ ۲۰مه) په واشنګټن کې د «ملي محافظه کارۍ» په کنفرانس کې وینا وکړه.
هغه وویل: «یو وخت په افغانستان کې له طالبانو وروسته ۷۰سلنه قومي پارلمان [لویه جرګه] غوښتل چې د ظاهر شاه مشروطه پاچاهۍ بېرته را ګرځول شي. ځکه خلکو هغه ته د زوړ عمر سره - سره د ملي یووالي د سمبول په سترګه کتل؛ خو د امريکا حکومت دغه ملي غوښتنه او د دوی د حاکميت حق رد کړ.»
د ښاغلي پهلوي اشاره د ۱۳۸۱ کال لویې جرکې ته ده، چې د انتقالي حکومت رییس او استازي پکې وټاکل شول.
په دې غونډه کې حامد کرزى چې د امريکا د خوښې کاندید و او د رايو په اکثريت سره وټاکل شو.
د ۱۳۸۱ کال د غبرګولي په ۲۳مه د ګارډین ورځپاڼې په حواله، د لویې جرګې یو شمېر غړو پر امریکا تور ولګاوه چې پر محمد ظاهر شاه یې فشار راوړ چې د انتقالي ادارې مشرۍ ته ځان نوماند نه کړي.
د موقت حکومت د بهرنیو چارو وزیر ډاکټر عبدالله عبدالله دا خبره رد کړه چې ګواکې پخوانی شاه د امریکا تر فشار لاندې د کرزي پر وړاندې له سیالۍ څخه وتلی دی.
رضا پهلوي د افغانستان د عنعنوي ټولنې په اړه د لويديځوالو نظر او درک تر پوښتنې لاندې راوست او په دغه هېواد کې يې د لويديځ په بڼه د ډيموکراسۍ د نظام پر رامنځته کېدو نيوکه وکړه.
هغه وویل: « په هغه ټولنه کې چې خپل ځانګړي دودونه، نورمونه او د حکومتولۍ بڼې لري، د مصنوعي غربي جوړښت تحمیلول په هېواد کې د فساد، ګډوډۍ او د حکومت د سقوط لامل شو.»
پهلوي وويل، چې د امريکا له خوا پر افغانستان د دا ډول نظام تحمیل «يوه ویجاړونکې تېروتنه وه.»
نوموړي د امريکا حکومت ته په خطاب کې وويل، چې د داسې يوې تګلارې تعقيب نه امريکا ته امنيت راوست او نه هم د هېواد د ارزښتونو په دفاع کې بريالی و.
د طالبانو تر کنټرول لاندې د بهرنیو چارو وزارت یوې سرچینې افغانستان انټرنشنل - پښتو ته ویلي، چې په کابل کې د پاکستان سفارت ورسره د اسحاق ډار د خبرو اجنډا شریکه کړې ده.
اسحاق ډار په خپل سفر کې د طالبانو د بهرنیو چارو د وزیر سربېره د طالبانو د ریاست الوزرا له سیاسي مرستیال مولوي عبدالکبیر، د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني او د کندهار له والي سره د لیدنې غوښتنه کړې ده.
د خبرو په اجنډا کې څه دي؟
له طالبانو سره د اسحاق ډار د خبرو وړاندیز شوې اجنډا چې له طالبانو سره شریکه شوې درې اساسي او دوه فرعي محورونه لري.
د عزم استحکام عملیات:
د پاکستان د بهرنیو چارو د وزیر په سفر کې د خبرو د اجنډا لومړی محور طالبانو ته د عزم استحکام د عملیاتو رسمي خبرداری دی.
که څه هم د پاکستان د دفاع وزیر خواجه اصف د دغو عملیاتو په پیل کې ویلي وو، چې دوی به خپل مخالفین د ډېورنډ له پولې پورې غاړې ته هم په نښه کوي، اسحاق ډار به په دغو لیدنو کې طالبانو ته رسمي خبرداری ورکوي، چې د پاکستان پوځ د ډېورنډ له پولې دې غاړې هم د خپلو مخالفینو پر وړاندې عملیات کوي.
که څه هم د خبرو د اجنډا په شرحه کې راغلي، چې پاکستان له طالبانو غواړي، چې د عزم استحکام عملیاتو په ترسراوي سره پاکستان غواړي د ډېورنډ پوله دواړو غاړو ته خوندي کړي او په دغو عملیاتو کې له طالبانو د همکارۍ تمه لري.
د عزم استحکام د عملیاتو په اړه د خبرو یو فرعي محور د امریکايي ځواکونو مانورې هم دي، چې پاکستان یې په اړه طالبانو ته د خبرداري په دود کاروي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سرچینې وايي، چې په احتمالي ډول د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر به د یادو مانورو په اړه اسحاق ډار ته خپله ناخوښي څرګنده کړي.
که څه هم طالبانو په رسمي ډول د دغو ګډو مانورو په اړه خپل نظر نه دی څرګند کړی؛ خو د طالبانو اړوند المرصاد وېبپاڼه لیکي، چې که د پاکستان پوځ په پښتونخوا کې امریکايي عسکرو ته ځای ورکوي؛ نو پایلې به یې خطرناکې وي.
وېبپاڼه زیاتوي؛ د پاکستان د پوځ د نادرستو پرېکړو له امله په وروستو کې د پاکستاني طالبانو د تحریک په تشکیلاتو کې د پام وړ زیاتوالی راغلی دی.
المرضاد زیاتوي: "د همغه ظلمونو نتیجه وه، چې د پاکستان مجاهدین د پاکستاني طالبانو تحریک (TTP) په نوم بدل او د پوځ پر وړاندې یې جهاد پیل کړ."
د طالبانو دغې وېبپاڼې د پاکستان پر خلکو غږ کړی، چې که د پوځ دا ډول پرېکړو مخنیوي ونه کړي؛ نو د پوځ د بل کړي اور لمبې به تر دوی هم ورسیږي.
د المرصاد ورځپاڼې د دغې لیکنې په غبرګون د پاکستان د پوځ د عامه اړیکو دفتر اړوند یو شمېر ټولنیزو شبکو جدي غبرګون ښودلی دی او طالبان یې نړۍوال ترهګر بللي دي.
د ټي ټي پي پټنځایونه:
د پاکستان د حکومت او پوځ چارواکو په بار - بار ویلي، چې طالبانو ټي ټي پي ته په افغانستان کې پټنځایونه ورکړي؛ خو دا ادعا بیا طالبانو په کلکه رد کړې او په پاکستان کې رامنځته شوې ناامني یې د دغه هېواد د امنیتي ادارو د کمزورۍ علت بللی دی.
د پاکستان د بهرنیو چارو د وزیر به په دغه سفر کې له طالبانو سره د ټي ټي پي د ملاتړ او د افغانستان په خاوره کې د ټي ټي پي د پټنځایونو یو شمېر اسناد هم شریک کړي.
په وروستیو درېیو میاشتو کې ټي ټي پي نېږدې دولس هغه ویډیوګانې خپرې کړې، چې پکې ښودل کیږي، چې د ډېورنډ پولې ته نېږدې د پاکستاني ملېشو او پوځ یو شمېر پوستې یې نیولي او سوځولې دي.
د اسحاق ډار په دغه سفر کې به پاکستان یو ځل بیا طالبانو ته د ټي ټي پي په اړه خپلې اندېښنې وړاندې کړي.
کډوال:
په پاکستان کې د ناامنیو له زیاتېدو وروسته د دغه هېواد پخواني موقت حکومت د افغان کډوالو د ایستلو پرېکړه کړې او تر دا مهاله یې نېږدې اووه سوه زره افغان کډوال بېرته په جبري ډول ستانه کړي دي.
د اسحاق ډار د خبرو په اجنډا کې درېیم محور له پاکستان څخه د افغان کډوالو وېستل او په دغه برخه کې د طالبانو د همکارۍ غوښتنه ده.
که څه هم تازه پاکستان د هغو نېږدې یو نیم میلیونه افغان کډوالو د اوسېدو موده یو کال تمدید کړه، چې د کډوالۍ اسناد لري.
د خبرو فرعي محورونه:
له طالبانو سره د پاکستان د بهرنیو چارو د وزیر د خبرو دوه فرعي محورونه د ډېورنډ د کرښې مدیریت او د دواړو هېوادونو تر منځ د ډېپلوماتیکو - اقتصادي اړیکو پیاوړتیا ده.
د ډېورنډ د کرښې د مدیریت په برخه کې پاکستان غواړي، چې په تورخم، سپین بولدګ او یو شمېر نورو صفري نقطو کې له مشترکې نظامي کمېټې جوړې کړي، چې دا وړاندیز به د دغه سفر په ترڅ کې وشي.
