ایران: د بهرنیو چارو او انرژۍ وزارتونه په افغانستان کې د بندونو د جوړولو موضوع تعقیبوي
د ایران د پارلمان یا اسلامي شورا د ملي امنیت او بهرنۍ پالیسۍ د کمیټې غړی وايي، دغه هېواد په افغانستان کې د طالبانو له خوا د بندونو جوړېدو موضوع تعقیبوي.
فداحسین مالکي زیاتوي دایران د انرژۍ او بهرنیو چارو وزارتونو ته دنده سپارل شوې ده، چې دا موضوع په جدي توګه وڅاري.
د ایران ایسنا خبري اژانس نن دوشنبې « د مرغومي ۱۷مه» د فداحسین مالکي په حواله لیکلي، د بند جوړول هغه عمل دی چې طالبانو له ډیر پخوا پیل کړی.
مالکي وايی چې د ایران د بهرنیو چارو وزارت په دې وروستیو کې یو دریځ خپل کړی دی او په دې لړ کې ټاکل شوې چې د ایران سفیر د طالبانو له چارواکو سره خبرې وکړي.
د نوموړي له دې خبرو سره هممهاله په کابل کې د ایران د سفات سرپرست د طالبانو له کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني سره لیدلي دي.
مالکي همداراز وايي، چې په دې اړه یې د ایران بهرنیو چارو له وزیر ښاغلي عراقچي سره خبرې وکړې او پریکړه وشوه چې دا موضوع باید د حکومت په اجنډا کې وي او پارلمان یې هم تعقیب کړي.
د ایران د بهرنیو چارو د وزارت ویاند اسماعیل بقايي هم تېره جمعه د ایران د اوبو د حق او هرات کې پر سیند د پاشدان بند د جوړیدو په اړه غبرګون وښود.
د ایران بهرنیو چارو وزارت ویاند اسماعیل بقاي وویل:« د بهرنیو چارو وزارت د هیواد د ډیپلوماسۍ د ساتونکي په توګه، د ایران د سرحدونو او ګډو سیندونو د اوبو حقونه د خپلې دوامداره اجنډا په توګه تعقیب کړي.»
خو طالبانو په ځلونو ویلي، چې ۱۳۵۱ کال د تړون له مخې یې ایران ته د اوبو ورکولو حق تامین کړی دی. څه موده وړاندې ایراني چارواکو ویلي وو، چې طالبان ایران ته د اوبو ورکولو حق ته ژمن نه دي او د سېلابونو اوبه د ایران په حقابه کې حسابوي. که څه هم طالبان او ایران په خپلو کې ډېر نږدي اړیکي سره لري؛ خو لا هم د ایران د حقابې او په ایران کې پر افغان کډوالو د ظلمونو مسایل د دواړو هېوادونو تر منځ په یو ترینګلي او لانجمن حالت کې پاتې دي.
د بشري حقونو د نړیوالو سازمانونو او ځینو هېوادونه که څه هم په عام محضر کې د طالبانو له لورې د بدني سزا عمل ده غندي، خو دا ډله لاس ترې نه اخلي او نږدې هرو دوو ورځو کې د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې خلکو ته په عام محضر کې سزا ورکوي.
د افغانستان لپاره د ایران پخوانی سفیر په افغانستان کې د اوبو نویو بندونو ته په اشاره وايي، «ځینې لوري د افغانستان او ایران ترمنځ د اړیکو خرابولو هڅه کوي.»
فدا حسین مالکيزیاتوي، چې په افغانستان کې د بندونو د جوړولو وروستي اقدامات به خامخا د ایران لپاره د ستونزو سبب شي.
فداحسین مالکي د ایران له مهر رسنۍ سره په خبرو کې د ایران په سرحدي سیمو کې د طالبانو له لوري د اوبو د بندونو جوړولو ته په اشاره ویلي، چې پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته د افغانستان د ګاونډیانو په ځانګړې توګه له ایران سره د حقوقي او سرحدي ستونزو او د حقابې مسلې په اړه اندیښنې راپورته شوې دي. «په دې وروستیو کې موږ ولیدل چې داسې ډلې شته چې د دې هیواد او ایران ترمنځ د سرحدي تاو تریخوالي او د اوبو شخړې رامینځته کول غواړي. موږ په افغانستان کې د ډلو او هېوادونو شتون تاییدوو او هغوی د افغانستان او ایران د اړیکو د خرابولو په لټه کې دي.»
نوموړی وایي، چې په افغانستان کې د بندونو جوړول د ایران په زیان دي او:« دا د دې حقیقت ښودنه کوي چې ایران ته د زیان رسولو لپاره یوه پروژه جوړیږی.»
که څه هم نوموړی د کومې ډلې یا هېواد نوم نه اخلي، خو د ایران د پارلمان د امنیتي او بهرني سیاست د کمیسون د غړي تېره اونۍ وویل، ترکیه په افغانستان کې د اوبو بندونو په جوړولو سره پر ایران فشارونه واردوي.
ابوالفضل ظهره وند د ایران له انتخاب خبري اژانس سره په خبرو کې ویلي، چې ترکان په افغانستان کې بندونه جوړوي او دوی فکر کوي، چې پر تهران په فشار راوړلو سره ایران کمزوری کوي.
افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته رسېدلي سندونه ښيي چې د متحده عربي اماراتو د دوبۍ ځايي چارواکو د طالبانو د رسنیز فعال «جنرال مبین» د کار وېزې غوښتنلیک رد کړی دی.
په دوبۍ کې د وېزو خدماتو یو شرکت هم تایید کړه، چې ځايي حکومت د «جنرال مبین» د اقامې او کار ویزې غوښتنلیک رد کړی دی.
په «جنرال مبین» د مشهور طالب رسنیز فعال د پاسپورټ په کډون ځینې سندونه افغانستان انټرنشنل پښتو ترلاسه کړي دي.
د نوموړي پاسپورټ شمېره هم د دوبۍ چارواکو په مکتوب کې درج شوې شمېرې سره توپیر نه لري.
د اقامې تر ردېدو وروسته بیا جنرال مبین د دوبۍ له دولتي ادارو غوښتنه کړې ده، چې د کار وېزې د غوښتنلیک د رد په اړه دې یوځل بیا کتنه وکړي.
جنرال مبین په خپل دغه مکتوب کې په عربي ژبه لیکلي:« ستاسې درانه حضور ته دا غوښتنه وړاندې کوم، چې زما د کار وېزې د رد پرېکړې ته بیا کتنه وکړي»
د مکتوب په یوه بله برخه کې راغلي:« زه غواړم تاسې ته خبر درکړم چې ما په دې وروستیو کې د وفي وفي د تخنیکي خدمتونو شرکت کې وظیفه ترلاسه کړې ده، دغه د شرکت زما لپاره د وېزې غوښتنه کړې وه خو دغه غوښتنه رد شوې ده.»
جنرال مبین د دوبۍ حکومت ته لیکلي چې تاسې ته څرګنده ده، چې زمونږ هېواد «افغانستان» کې د کار او تجارت وضعیت ډېر خراب دی او د وظیفې او عاید امکانات ډېر کم دي.
جنرال مبین په ټینکار سره ویلي «د دې غوښتنلیک منل به ماته د یوې واحدې عایداتي سرچینې فرصت راکړي څو خپل ځان او کورنۍ ته د عزت او ثبات ژوند برابر کړم.»
په دوبۍ کې یکې د یوه ځايي شرکت مسوولینو افغانستان انټرنشنل ته وویل چې دا ځل هم معلومه نه ده، چې د دوبۍ حکومت به د جنرال مبین د د اقامې او یا هم د کار وېزې غوښتنلیک ومني او کنه.
د طالبانو رسنیز فعال جنرال مبین چې په وروستیو کې دوبۍ ته په سفر دی او په دغه هېواد کې د طالبانو له سفیر سره دلیدنې انځورونه یې هم خپاره کړي و.
تر اوسه نه ده، معلومه چې په کومو دلایلو د دوبۍ حکومت د طالبانو د رسنیز فعال جنرال مبین د اقامې یا هم د کار وېزې غوښتنلیک رد کړی دی.
دجنرال مبین د طالبانو په روانه واکمنۍ کې څو ځلې د دې ډلې د حکومت له لوري ترې تم شوی او د ده د رسنیزو فعالیتونو په اړه یې ورته ګوتڅنډنې کړې چې د دغې ډلې د ارادې خلاف دې رسنیز فعالیت بند کړي.
جنرال مبین وخت ناوخت په ټولنیزو رسینو کې نیوکه کوله چې له خبرو معنه شوی دی او د طالبانو استخباراتو ورته ویلي چې په ټولنیزو رسنیو کې به سیاسي بحثونه او په پاکستاني چارواکو پسې به خبرې نه کوي.