په خوست کې د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور ریاست وايي چې په دغه ولایت کې د «انګېزه» په نوم اف اېم راډیو نشرات پیل کړل. د راډیو مسوول پوهان ارین وایي:« دغه راډیو به ۱۵ ساعته تعلیمي، ټولنیزې او خبري خپرونې ولري او هڅه کوو، چې د هېواد نورو ولایتونو ته هم د نشراتو لمن پراخه کړو».
د طالبانو تر واک لاندې باختر خبري اژانس نن یکشنبه د «سلواغې ۲۸مه» د خوست د اطلاعاتو او کلتور رییس شاه حسین مسجدي له خولې وايي، چې په دغه ولایت کې د انګېزه په نوم یوې راډیو په اف.اېم ۹۹.۳ څپو خپرونې پیل کړې دي.
شاه حسین مسجدي وویل، « د دې رسنیو برکت دی چې ځینې هغه کسان چې په رخصتیو وخت کې مکتوبونو او شخصي کورسونو ته لاس رسی ونه لري دوی په انلاین شکل ددې راډيو او ټلوېزیونونو له لارې زده کړې کوي.»
په خوست کې د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور رییس وايي چې ددې ډلې په واکمنۍ کې په دغه ولایت کې څلور نویو راډیوګانو فعالیت پیل کړی دی.
دا مهال په خوست کې ۱۹ ډله ییزې رسنۍ دي، چې د هغو له ډلې ۴ ټلوېزیوني چینلونه او ۱۵ یې راډیوګانې دي. څلور غږیزې رسنۍ د طالبانو په واکمنۍ کې فعالې شوې دي.
ورته مهال د «انګېزې» راډیو مسوول پوهان ارین وایي، د خبرونو ترڅنګ تعلیمي او کلتوري خپرونې لري.
د طالبانو تر واک لاندې د اطلاعاتو او کلتور وزارت کې سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل چې د طالبانو په واکمنۍ کې د ټلوېزیونونو د پرانیستلو لپاره د جوازونو ګڼ غوښتنلیکونه رد شوي او دوی په شاوخوا څلورو کلونو کې له اف اېم راډيوګانو پرته تصویري رسنیو ته د نشراتو د پیل جوازونه نه دي ورکړي.
په کابل کې د حقاني شبکې تر واک لاندې په جلال بنسټ کې سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل چې دوی غوښتل د ټلوېزیون جواز ترلاسه کړي خو د اطلاعاتو او کلتور وزارت د جواز ورکولو څخه ډډه کړې ده.
له دې وړاندې افغانستان انټرنشنل داسې راپورونه ترلاسه کړي ول، چې د طالبانو تر واک لاندې ملي ټلوېزیون خپلې تصویرې خپرونې بندوي او شریعت غږ راډيو ته بدلېږي.
د طالبانو مشر ملاهبت الله دا کار له دې وړاندې د کندهار په ګډون ګڼو ولایتونو کې کړی دی او د ملي ټلوېزیون د ولایتي څانګو نشرات یې بند کړي او پرځای یې شریعت غږ راډيوګانې نشرات لري.
د راپورونو له مخې، د طالبانو بیا واک ته رسېدو سره تر دې دمه تر ۳۰۰ ډېرې رسنۍ بندې شوې دي او طالبانو تر ۲۰ سختو حکمونو صادرولو سره د بیان ازادي او اطلاعاتو ته د رسنیو لاسرسی محدود کړی دی.
د افغان خبريالانو مرکز هم د نوي کال په پيل کې د یوه راپور په خپرولو سره وویل، چې طالبانو په تېر يوه کال کې د ۱۲ ټلویزیونونو فعالیتونه بند کړي دي.
دغه مرکز ويلي، چې طالبانو په همدې موده کې د رسنيو ۳۰ کارکوونکي او خبریالان زنداني کړي، چې ۷ تنه یې لا هم په بند کې دي.
طالبانو په یو شمېر ولایتونو کې پر تصویري رسنیو هم محدودیتونه لګولي دي.
د طالبانو د امربالمعروف وزارت له لوري په وروستي خپاره شوي قانون کې د نورو بندیزونو تر څنګ په رسنیو کې پر ساکښو انځورونو بندیز لګېدلی دی.
د وېلټ ام زونتاګ ورځپاڼې د رپوټ له مخې، دغو افغانانو د جرمني ویزې ترلاسه کړې وې.
د مونشن له بریدو وروسته، چې یوه ۲۴ کلن افغان پکې ۳۴ تنه ټپیان او د یوه ماشوم او یوې مور په ګډون دوه تنه ووژل، په جرمني کې د افغانانو پر وړاندې حساسیتونه ډېر شوي دي.
د بایرن لومړي وزیر او د مسیحي سوسیال اتحادیې ایالتي مشر مارکوس زودر، چې ایالت یې دا اونۍ د خورا بدې پېښې شاهد و، غواړي د افغانانو د شړلو په تړاو له طالبانو سره زر خبرې اترې پیل شي.
هره اونۍ د شړلو یوه الوتنه
مارکوس زودر د مونشن له برید وروسته بیلډ ام زونټاګ ته وویل، « د دوشنبې له ورځې باید د بهرنیو چارو وزیره انالینا بیربوک او د کورنیو چارو وزیره نانسي فیزر له طالبانو سره د دې موضوع په اړه خبرې پیل کړي. هره اونۍ باید افغانستان ته یوه الوتنه وشي».
زودر وایي چې یوازې په بایرن کې دوه زره افغانان د اجباري شړلو په نوملړ کې دي، چې له دې ډلې ۲۰۰ یې خطرناک مجرمین دي. هغه ټینګار کړی چې « مخکې اشافنبورګ او اوس مونشن! نور بس دی. فدرالي حکومت باید سملاسي اقدام وکړي، نه چې کله وخت پیدا شي، بلکې همدا اوس. هغه افغانان چې د اخراج حکم لري، باید ژر تر ژره و ایستل شي».
زودر یو پنځه ماده يي پلان چمتو کړی، چې له مخې یې باید سر له راتلونکې اونۍ د افغان پناه غوښتونکو شړل پیل شي.
نوموړي زیاته کړه، « افغان وګړو ته باید د جرمني د ویزو ورکولو لړۍ ودرول شي او د افغان کډوالو لپاره یو بیړنی پلان ترتیب شي. موږ باید د خپل هېواد امنیت ته لومړیتوب ورکړو او ناقانونه کډوالي محدوده کړو».
طالبان د فرصت په لټه کې
د طالبانو حکومت په جرمني کې د افغان کډوالو په تړاو راپورته شویو حساسیتونو او د اخراج غوښتنو ته د فرصت په سترګه ګوري او غواړي د اخراج الوتنو په بدل کې په جرمني کې ددوی کونسلي خدمات فعال شي.
خو د جرمن سیاستوالو یوه ډله خبرداری ورکوي چې له طالبانو سره نیغ په نیغه خبرې دوی ته نړیوال اعتبار ورکولی شي. د منتقدینو په باور، طالبان دا موضوع له لویدیز سره د همکارۍ د یوې وسیلې په توګه کارولی شي.
زودر د مونشن برید په غبرګون کې د اسلامي افراطیت پر ضد د سختو تدابیرو غوښتنه وکړه. هغه وویل، باید د هغوجوماتونو او اسلامي ټولنو مالي سرچینې بندې او له مالیاتي معافیت بې برخې شي چې د افراطیت شک پرې کېږي.
زودر دا هم وغوښتل چې د امنیتي ادارو واکونه پراخ شي، چې د مخابراتي معلوماتو ذخیره کول او د مجرمینو د تعقیب لپاره د مصنوعي ځیرکتیا کارول پکې شامل دي.
هغه زیاته کړه، « موږ باید افراطي اسلامپاله ویبپاڼې بندې کړو، چې د انټرنیټ له لارې د بنسټپالنې مخه ونیسو. موږ باید د خپلې پرانېستې ټولنې دښمنانو ته ژوند اسانه نه کړو».
د بایرن د جنایي څیړنو اداره د مونشن د برید په تړاو وايي، شواهد ښيي چې دغه برید یوه اسلامي افراطي انګیزه لري.د جرمني فدرالي لوی څارنوال د دې پېښې رسمي پلټنې پیل کړې دي.
شړل حل لاره نه ده
خو په ورته وخت کې ځینې جرمني شنونکي دا ډول ګامونه او د افغانانو شړل حل لاره نه ګڼي.
د فرانکفورتر رونشاو د رپوټ له مخې، د جرمني د ترهګرۍ کارپوه هانس جیکوب شینډلر وویل، چې د بریدونو په رڼا کې د مهاجرت په اړه بحث ناشونی دی خو د افغانانو اېستل د جرمني د امنیت لپاره اړین نه دي.
شینډلر وايي، « که تاسې اسلامي افراطیان افغانستان ته وشړئ، نو تاسې د جرمني لپاره د خطر د زیاتوالي له خطر سره مخ یئ ځکه طالبان د القاعدې ساتنه کوي».
نوموړی وايي، هغه خلک چې له جرمني ایستل کیږي، په افغانستان کې به له ترهګریز سازمان سره خوندي پناه ځای ومومي او د جرمني په اړه به معلومات له ځان سره یوسي».
شینډلر ټینګار کوي، « د جرمني د جرایمو قانون به دلته غوره لاره وي، په جرمني کې زندان دی، اخراج هیڅ نشته».
