ایران په خراسان رضوي کې د ۶۰۰ زره افغان کډوالو پر شړلو او تنظیم کار کوي
د ایران په خراسان رضوي کې شاوخوا ۶۰۰ زره قانوني او بې اسناده افغان کډوال ژوندي کوي، چې امنيتي ادارې په يوه پېچلي بهیر کې د دغو کسانو د ایستلو یا تنظیمولو په هڅه کې دي.
د ایران په خراسان رضوي کې شاوخوا ۶۰۰ زره قانوني او بې اسناده افغان کډوال ژوندي کوي، چې امنيتي ادارې په يوه پېچلي بهیر کې د دغو کسانو د ایستلو یا تنظیمولو په هڅه کې دي.
د ایران ایرنا خبري اژانس د سې شنبې په ورځ په یوه خبر کې د خراسان رضوي د پوليسو د امنیت مرستیال له قوله ویلي، چې په دغه ولایت کې ۳۹۶ زره قانوني افغانان له پېژند پاڼو، کار اجازه لیکونو، باوري پاسپورټونو او نورو اسنادو سره ژوند کوي.
ایراني چارواکي وايي، په یاد ولایت کې څه باندې ۲۰۰ زره بې اسناده افغان کډوال ژوند کوي.
د خراسان رضوي د بهرنيو وګړو او کډوالو ادارې د معلوماتو له مخې، په افغانستان کې واک ته د طالبانو له رسېدو مخکې دغه ولایت د ۳۲۰ زره افغان قانوني کډوالو کوربه و، چې د اوسېدو اسناد، پاسپورټونه او پېژندپانې يې لرلې.
د همدې ادارې په خبره، له دې ډلې ۹۵ سلنه بهرنيان د مشهد په ښار کې له ۳،۹ میلیونه وګړو سره اوسېدل.
خراسان رضوي شاوخوا ۶.۹ میلیونه نفوس لري.
په رضوي خراسان کې د مېشتو افغانانو شمېر مخ په کمېدو دی
د هغه مهال د خراسان رضوي والي یعقوب علي نظري ويلي، چې واک ته د طالبانو له رسېدو سره سم دغه ولایت ته په ۱۴۰۰ کال کې هره ورځ ۱۵۰۰ غير قانوني افغان کډوال ننوتل.
نظري د دغو کډوالو په اړه د ۱۴۰۱ کال د لړم په میاشت کې وویل: «دا ولایت په هیواد کې د اکثرو افغانانو د داخلیدو ځای دی او اوس په مشهد او نورو ښارونو کې شاوخوا یو میلیون افغان کډوال میشت دي.»
په همدې لړ کې په ۱۴۰۲ کال کې دا شمېر ۸۰۰ زره کډوالو ته راټيټ شو.
د خراسان رضوي د بهرنيو وګړو او کډوالو عمومي مدير حسین شرافت راد په ۱۴۰۲ کال کې وویل: « له تهران وروسته، مشهد د بهرنیو مهاجرینو ترټولو لوی شمیر لري او نږدې ۴۰۰ زره بهرني وګړي د پېژندپاڼو، پاسپورټونو او د سرشمیرنې فورمې په ګډون د پیژندنې او استوګنې اسناد لري، چې توضیحات یې د کورنیو چارو وزارت په سیسټم کې ثبت شوي دي.»
د دغه راپور له مخې په خراسان رضوي کې ۷۶ زره افغان محصلان په زده کړو بوخت دي.
شرافت راد ويلي، چې په مشهد کې ۳۰۰ زره غير قانوني کډوال نیول شوي، چې د پاسپورټونو موده یې پای ته رسېدلې.
په لسو میاشتو کې د دوغارون له پولې د ۶۰۰ زره ناقانونه وګړو ایستل
خراسان رضوي ۳۴ښارونه لري، چې له دې جملې څخه «صالح اباد، توربتجام، تایباد او خف» د دغه ولایت په سرحدي پوله کې موقعیت لري او له افغانستان سره ۳۰۲ کیلومتره ګډه پوله لري.
د خراسان د والي د امنيت د تنظيم مرستيال امیرالله شمقداري وويلي، چې په لسو مياشتو کې يې له بیلابیلو ښارونو څخه ۵۸۶ زره ناقانونه افغان کډوال نیولي او هېواد ته یې لېږلي دي.
هغه زياته کړه: « روان کال له پيل څخه د سلواغې مياشتې تر ۵مې له بيلابيلو ښارونو څخه ٥٨٦ زره ناقانونه افغانان راټول شوي او د دغه ولايت د دوغارون له پولې څخه خپل هيواد ته ستانه شوي دي.»
د هغه په خبره، د کشفي معلوماتو، تاسیساتو او پولو خوندیتوب سره سم د غیر قانوني کډوالو د ننوتلو کچه د تېر کال په پرتله کمه شوې ده.
۲۰ سلنه قانوني کډوال په خراسان رضوي کې مېشت دي
د خراسان رضوي د والي امنيتي مرستيال وویل، چې سږکال له ختيزو پولو څخه د افغانانو غير قانوني تېرېدل کم شوي خو د دوغارون له پولې د افغانانو د ننوتلو او د ویزو غوښتنې زياتې شوې دي.
د شمعداري په خبره، اوس مهال هره ورځ له افغانستان څخه د تایبياد ښار د دوغارون له پولې څخه په اوسط ډول ۱۵۰۰ اسناد لرونکي افغانان تګ راتګ کوي، چې په ځينو ورځو کې دغه شمېر ۳ زره کسانو ته رسيږي.
هغه زیاته کړه: «یاد شوي وګړي د دوغارون له رسمي پولې څخه په پاسپورټونو او ویزو داخلیږي، خو کابو شل سلنه یې په ایران کې اوسیږي او د ویزې د ټاکلي مودې له پای ته رسیدو وروسته بیرته نه ستنیږي.»
د هند د بهرنیو چارو وزیر ایس جې شنکر چې د ۲۰۲۵ کال په «رایزېنا ډیالوګ» کې یې خبرې کولې د لویدیز پر دوه ګونو سیاستونو نیوکې وکړې.
شنکر د طالبانو او تحریرالشام ډلو ترمنځ د غیر مستقیمې پرتلنې په ترڅ کې وویل، چې پروني بنسټپالي د نېکټايي او درېشۍ په اغوستلو ښه بلل کیږي، خو هغه خلک چې دوی په دوحه او اوسلو کې ورسره خبرو ته ناست وو، نن چې ددوی لپاره مناسب نه دي، ښه کارونه نه کوي.
جې شنکر وویل، « افغانستان در واخلئ، نو همغه افغانستان، همغه منزوي طالبان چې د دوحې په پروسه کې یې هرکلی وشو او د اوسلو په پروسه کې ښه راغلاست ورته وویل شول، ظاهرا، هغه وخت خلک ورسره موافق وو. نن موږ بیا بېرته شاته ګرځو او وایو چې طالبان دا ټول ښه کارونه نه کوي. اوس که هغوی دا ټول کارونه همغه وخت کول، نو په اوسلو او دوحه کې پر څه بحث وشو؟».
د هند د بهرنیو چارو وزیر زیاته کړه، «تاسې یو برېټانیایی جنرال درلود چې هغه وخت یې طالبان د داسې خلکو په توګه تعریف کړل، چې « د کلیو هلکان» دي او خپل پت کوډ لري. اوس، چې ستاسې لپاره مناسبه وي او تاسې له طالبانو سره معامله کوئ، هغوی سم دي، خو کله چې مناسبه نه وي، بیا سم نه دي. نن که تاسې افراطي یاست، خو دریشي او نیکټایي واغوندئ، نو تاسې ته ښه سړی ویل کیږي. فکر کوم زه له دې ټولو سره ستونزه لرم».
له بریدګر او قرباني سره یو ډول معامله
د کشمیر مسالې په اړه جې شنکر وویل چې هند د نړۍ تر ټولو اوږده غیرقانوني اشغال سره مخ دی.
هغه زیاته کړه، چې د ۱۹۴۷ کال له ازادۍ یوازې دوه میاشتې وروسته پاکستان د یرغل له لارې ځینې سیمې ونیولې او چین هم د ۱۹۵۰مو او ۱۹۶۰مو کلونو په اوږدو کې په لداخ او جمو و کشمیر کې ځینې برخې اشغال کړې.
شنکر د پاکستان د برید مسالې د غلط تعبیر په اړه د لویدیز رول ته اشاره وکړه او ویې ویل: « موږ ملګرو ملتونو ته د یرغل له ستونزې سره لاړو، خو دا مساله د سرحدي شخړې په توګه تعبیر شوه، بریدګر او قرباني دواړه یو ډول وبلل شول».
نړیوال نظم
هغه د نړیوال نظم په اړه وویل، چې په لویدیز او ختیز کې وضعیت او مسایل توپیر کوي.
شنکر زیاته کړه، « زه فکر کوم چې موږ باید یو نظم ولرو او دا نظم باید عادلانه وي. موږ د ملګرو ملتونو پیاوړي سازمان ته اړتیا لرو، خو پیاوړي ملګري ملتونه یوازې هغه وخت رامنځته کېدای شي، چې دا عادلانه وي. یو غښتلی نړیوال نظم باید د معیارونو اساسي ثبات ولري».
د هند د بهرنیو چارو وزیر ټینګار وکړ چې دا یوازې لوی هیوادونه نه دي چې د نظم له نشتوالي ګټه پورته کوي، بلکې هر هیواد چې خطرناکې تګلارې غوره کوي او سیسټم ازمويي، کولی شي له بې نظمي خپلې ګټې ترلاسه کړي.
شنکر وویل: « موږ په خپل ګاونډ کې دا لیدلي دي. تاسې اړتیا نه لرئ چې یو لوی هیواد اوسئ څو یو خطرناک هیواد واوسئ».
ایس. جې شنکر ملي حاکمیت او د خاورې بشپړتیا د « نړیوالو اصولو اساسي ستنې» وبللې.
هغه د سیاسي مداخلې په اړه هم خبرې وکړې او یادونه یې وکړه، « کله چې لویدیز د نورو هېوادونو خاورو ته ننوځي، دا ظاهراً د دموکراتیکو ازاديو د ساتنې په نوم ترسره کیږي. خو کله چې نور هېوادونه د لویدیز پر خاوره ورننوځي، دا بیا د بد نیت درلودو په توګه تعبیرېږي».
شنکر د نړیوال سیاست دوه ګوني معیارونه وغندل، چې څنګه یو عمل د لویدیز له خوا مشروع ګڼل کېږي، خو همغه عمل که نور هېوادونه کوي، نو غندل کېږي.
په دې بحث کې د اوکراین د بهرنیو چارو وزیر اندري سیبیها، سلواکیا د بهرنیو چارو وزیر یورای بلانار، د سویډن پخواني لومړي وزیر کارل بلدت او د لیښتنشتاین د بهرنیو چارو وزیر هم برخه لرله.
دغه مرکز د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، طالبانو له رسنیو غوښتي چې له دې ورسته دې د دغې ډلې مشر ملاهبت الله ته د «امیر المومنین» خطاب کوي.
په فرمان کې دا هم ویل شوي، چې د رسنیو کارکوونکي له سیمې څخه د راپور چمتو کولو پر وخت باید د یاد ریاست اجازه لیک له ځان سره ولري.
د افغان خبریالانو د مرکز د معلوماتو له مخې، اوسمهال په کندهار کې هېڅ کوم ټلويزیون فعالیت نهلري او ټولې ویډیویي رسنۍ په راډیویي بڼه بدلې شوې دي.
دا په افغانستان کې له هلمند وروسته دویم ولایت شو، چې طالبانو په رسنیو کې د ښځو پر غږ بشپړ بندیز ولګاوه.
داسې ویل کېږي، چې د کندهار رسنیو ته د اطلاعات او فرهنګ ریاست لهخوا لېږل شوی مکتوب د خبریالانو د نړۍوالې ورځې په مناسبت صادر شوی دی.
د افغانستان د خبریالانو مرکز د طالبانو نوي بندیزونه غندلي دي.
دغه ینسټ تېره ورځ په خپل کلني راپور کې ویلي و، چې په ۱۴۰۳ میلادي کال کې د خبریالانو او رسنیو له حقونو سرغړونې ۲۴سلنه زیاتې شوې دي.
دغه مرکز زیاته کړې وه، په روان کال کې د طالبانو د سرغړونو ۱۷۲ پېښې ثبت شوې چې د ۲۲ رسنیو تړل او د ۵۰ خبریالانو نیول پکې شامل دي.
په افغانستان کې واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته دغې ډلې یوشمېر رسنۍ تړلې دي، لسګونه خبریالان یې بندیان او شکنجه کړي او دغه راز یې له هېواده وتلو ته اړ کړي دي.
