د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت ویلي، چې امیرخان متقي د ټلیفون له لارې د قزاقستان د بهرنیو چارو وزیر سره د دوو اړخیزو اړیکو پر پیاوړتیا، دوه اړخیزې سوداګرۍ او ټرانزیټ پراختیا په اړه خبرې کړې دي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد وايي، چې امیرخان متقي د قزاقستان د بهرنیو چارو وزیر سره د دوو اړخیزو اړیکو پر پیاوړتیا، د دوې اړخیزې سوداګرۍ، ټرانزیټ پراختیا او دیپلوماتیکو اړیکو کچې لوړولو په اړه خبرې وکړې.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت ویلي، چې د قزاقستان د بهرنیو چارو وزیر به په نږدې راتلونکې په یو رسمي سفر کابل ته ورشي.
د قزاقستان د بهرنیو چارو وزیر ژمنه کړې ده، چې د تورغونډۍ ـ هرات ریل پټلۍ جوړولو په برخه کې د ۵۰۰ مېلیونه دالرو پانګونه کوي.
قزاق رسنو راپور ورکړی، چې د دواړو هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو د سیمې د امنیت، سوداګرۍ، ترانسپورټ او زده کړو په اړه د همکارۍ پر پراخولو بحث کړی دی.
د افغانستان بانک وايي، چې د خلکو د راکړې ورکړې د اسانتیا په موخه یې د ۸۴۳ میلیونه او ۴۳۰ زره افغانیو په ارزښت بانکنوټونه وسوځول. دغه بانکنوټونه د بانک لپاره د طالبانو د دویم مرستیال په مشرۍ د یوه پلاوي تر څارنې لاندې سوځول شوي دي.
د پنجشنبې په ورځ د طالبانو په واک کې د افغانستان بانک په یوه اعلامیه کې ویلي، چې دغه بانکنوټونه د بانک د دویم مرستیال ملا محمد اخوند په مشرۍ د یوه مسوول پلاوي تر څارنې لاندې له «کره شمېرنې او کنټرول» وروسته سوځول شوي دي.
یاد بانک وايي، چې په دې بانکنوټونو کې لسګون، شلګون، پنځوسګون، سلګون، پنځه سویز او زرګون شامل وو چې له شمال زون څخه راغونډ شوي وو.
د افغانستان بانک لپاره د طالبانو دویم مرستیال د افغاني بانکنوټونو په خوندي ساتلو او استعمال کې له خلکو څخه د مرستې او همکارۍ غوښتنه کړې، چې د زر زړېدو مخه یې ونیول شي.
هغه له خلکو غوښتي، که چیرې زاړه بانکنوټونه لري، کولای شي د افغانستان بانک یا سوداګریزو بانکونو نمایندګیو ته مراجعه وکړي او یاد بانکنوټونه په نویو بانکنوټونو بدل کړي.
په اعلامیه کې زیاته شوې، چې د زړو بانکنوټونو د راټولونې او له چلښت څخه د اېستلو بهیر د افغانستان په ټولو زونونو کې روان دی.
د امریکا د ملي امنیت پخوانی سلاکار جان بولټن وايي، چې د پاکستان د پوځ ځینې برخې، په ځانګړي ډول ای ایس ای له ترهګرو سره مرسته کوي. جان بولټن وايي، چې افغانانو هڅه کوله یو ټولشموله حکومت جوړ کړي، خو طالبانو د پاکستان د پوځ د ځینو عناصرو په مرسته هغوی مات کړل.
د امریکا د ملي امنیت پخوانی سلاکار جان بولټن له فرسټ پوسټ رسنۍ سره په ځانګړې مرکه کې وویل، چې د پاکستان استخباراتي ادارې له ډېر پخوا راهیسې له ترهګرو سره اړیکې درلودې او دې د امریکا او نړیوالې ټولنې پر ستراتیژیو ژور اغېز کړی دی.
بولټن وویل، « موږ له ډېرې مودې راهیسې پوهېږو چې د پاکستان د پوځ ځینې برخې، په ځانګړي ډول ای ایس ای، له ترهګرو سره مرسته کوي. دا ستونزه هغه وخت هم موجوده وه، چې امریکا او د نړیوالې ټولنې ډېری غړو افغان مجاهدینو ته مرسته ورکوله چې شوروي اتحاد له افغانستان نه وباسي».
بولټن زیاتوي، چې ای ایس ای خپله اجنډا درلوده او همدا اجنډا بالاخره واک ته د طالبانو د رسېدو لامل شوه.
نوموړي په خپله مرکه کې وویل، هغه مهال افغانانو هڅه کوله چې یو ټولشموله حکومت جوړ کړي، خو طالبان د پاکستان د پوځ د ځینو عناصرو په مرسته وتوانېدل چې هغوی ته ماتې ورکړي.
بولټن زیاتوي، « موږ دا ستونزه د ۹/۱۱ له پېښو وروسته هم درلوده، کله چې امریکا هڅه کوله طالبان راوغورځوي او القاعده تعقیب کړي. وضعیت تر ننه ډېر نهدی بدل شوی».
هغه په دې مرکه کې وویل، چې د ترهګرو ملاتړ پاکستان ته زیان رسولی او دغه هېواد یې له نړیوالې ټولنې منزوي کړی دی.
بولټن دغه راز خبرداری ورکړ، چې په پاکستان کې د چین د نفوذ زیاتوالی او د هند-پاسیفیک په سیمه کې «سلطوي اهداف» هم د هند او هم د امریکا لپاره جدي اندېښنه ده.
بولټن وویل: « د پاکستان دننه یې نفوذ په وروستیو کلونو کې ډېر زیات شوی او دا یوه جدي مساله ده، هم د هند لپاره او هم زموږ (امریکا) لپاره».
بولټن دې ته اشاره وکړه چې پخوا اسلام اباد ته وسلې امریکا ور کولې، خو اوسمهال چین شاوخوا ۸۰سلنه پرمختللې وسلې پاکستان ته ورکوي.
د محمد عليخېل په نوم د مخکني جمهوري نظام یو معلول سرتېری چې دواړو پښې او لاسونه یې د ماین په چاودنه کې پرې شوي، افغانستان انټرنشنل – پښتو ته د طالبانو د ناسم چلند تر څنګ له بې وزلۍ څخه سر ټکولی دی.
دغه ۳۲ کلن ځوان نهه کاله وړاندې د (۱۳۹۵ کال د سلواغې په ۱۱مه) نېټه د هلمند په سنګین ولسوالۍ کې له خپلو همسنګرو سره د طالبانو پر یو ځای پر ځای شوي ماین ور برابر شو او د ژوند ستړې یې پېل شوې.
دغې پېښې د هغه بدن نیمګړی کړی، دوه لاسونه او دوه پښې یې پرې شوي دي.
تر دې پېښې پنځه کاله وروسته هغه واده وکړ، چې د «بي بي زهرا او مقدس» په نومونو دوه لوڼې هم لري.
دی اصلآ د پکتیا د اریوب ځاځیو ولسوالۍ اوسېدونکی دی، خو اوس مهال د کابل په یوه څنډه کې کرایي کور کې مېشت دی.
هغه د خپل غربت ځپلي ژوند تر څنګ د طالبانو د ځینو غړو له ناسم چلند څخه هم ځورېږي.
د جمهوریت دغه پخواني سرتیري افغانستان انټرنشنل – پښتو ته وویل: «چهارصد بیستر ته دوه ځله لاړم، هلته دوه ځله طالبانو زه بې عزته کړم او راته یې وویل چې ځه تداوي دې نه کېږي.»
د محمد په وینا، د طالبانو له دغه ډول کړنو څخه سخت ځورېږي او ان د معلولینو د ثبت کارت سره سره ورته کلنی معاش هم نه ورکول کېږي.
د دغه پخواني سرتېري په خبره، ډاکټرانو ورته ویلي، چې هر کال باید د هډوکو د ودې له امله عملیات وکړي، خو په شخصي توګه د داسې درملنې توان نه لري.
نوموړي وویل، د طالبانو ملي دفاع وزارت ته هم د درملنې په موخه عارض شوی، خو هغوی رټلی او د «نه ځواب» یې ورکړی دی.
د هغه په خبره: «ماته یې وویل، چې له دفتره ووځه، هر څه چې کوې خپله یې وکه. مونږ ستاسو لپاره د علاج هېڅ نه لرو.»
د طالبانو په اوسنۍ واکمنۍ کې یوازی دغه سرتېری نه دی، چې له ورته برخلیک سره مخ دی بلکې د پخواني جمهوري نظام سرتېري اوس په هېواد کې له سختو کړاوونو سره لاس او ګرېوان دي.
دا پخوانی سرتېری هیله لري، چې د مصنوعي لاسونو د لګولو په برخه کې ورسره همکاري وشي.
هغه وایي، په هند کې ورته د مصنوعي لاسونو د لګیدو اسانتیاوې شته، خو دی یې په شخصي توګه توان نه لري.
معلولین د فقر په لومړۍ کرښه کې
د طالبانو د شهیدانو او معلولینو وزارت د معلومات له مخې چې «۶۳۹سوه زره کسان» معلولین، کونډې او یتمیان ورسره ثبت دي.
بلخوا د نړۍوالو بنسټونو معلومات څرګندوي، چې په افغانستان کې نږدې «۱.۸میلیونه» معلولین او معیوبین ژوند کوي.
د طالبانو حکومت هم د مخکني جمهوري نظام په څېر د معلولینو او معیبینو لپاره د نغدي مرستو بهیر جاري ساتلی دی، خو په دې برخه کې د نا انډولۍ راپورونه هم شته.
ویل کېږي د پخواني جمهوري نظام ثبت سرتېرو د معلولیت معاشونه د طالبانو له لوري کم شوي او برعکس د طالبانو د معلولو جنګیالیو یا د یتمیانو معاشونه بیا لوړ شوي دي.
محمد عليخېل هم له دغې ستونزې شکایت کوي او نیوکه کوي، چې له تېر یوه نیم کال راهیسې یې د خپل معلولیت هېڅ ډول مالي امتیازات نه دي ترلاسه کړي.
د طالبانو شکنجې، وژنې او زندان
له دې ور هاخوا طالبان د پخوانیو افغان سرتېرو شکنجو، وژنو او زنداني کیدو لړۍ هم جاري ساتلې ده.
د راپورونو له مخې د افغانستان په بېلابېلو زندانونو کې دا مهال زرګونه پخواني افغان سرتېري پرته له کوم معلومې قضیې بندیان دي.
څه موده وړاندې په ننګرهار کې د جمهوري نظام پخوانیو امنیتي ادارو نږدې ۲۰۰سوه منسوبینو شکایت کړی و، چې په زندان کې له نامعلوم برخلیک سره مخ دي.
همدا راز په پکتیکا، پنجشیر، خوست، کاپیسا، بدخشان، کابل او د هېواد یو شمېر نورو ولایتونو کې طالبانو سلګونه سرتېري له تېرو څه باندې درې کلونو راهیسې وژلي دي.
د ملګرو ملتونو په ګډون یو شمېر نورو سازمانونو هم په هېواد کې د پخوانیو امنیتي کارکونکو او سرتېرو ژوند د اندېښنې وړ بللی دی.
هم مهاله طالبانو په افغانستان کې د معلولانو د ملاتړ ټولنه هم لغوه کړې او فعالیتونه یې ورته په ټپه ودرولي دي.
پر کابل واکمنې ډلې د مخکني جمهوري نظام پر مهال ځمکني ماینونه خښول چې له کبله یې د پخواني نظام د سرتېرو تر څنګ عامو وګړو ته هم مرګ ژوبله اوښتې ده.
د مخکني جمهوري نظام سرتېري شکایت کوي، چې خپلو پخوانیو نظامي مشرانو او قوماندانانو په ډاګه پرېښي.
د طالبانو سترې محکمې خبر ورکړی، چې په بامیان او غزني ولایتونو کې یې د «زنا، غلا، نامشروع اړیکو او لواطت» په تور شپږ کسان د خلکو د سترګو پر وړاندې په درو وهلي دي.
دغې محکمې تېر ماښام د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې په بامیان ولایت کې څلور تنه د «زنا، غلا او نامشروع اړیکو» په تور په درو وهلي دي.
د خبرپاڼې له مخې؛ د جزا دیوان یو تورن کس ته د شپږ میاشتیني تنفیذی بند او ۳۵ درو جزا، دویم تورن کس ته یو کلن تنفیذي بند او د ۳۵درو سزا، درېیم تورن کس ته د شپږ میاشتني تنفیذي بند او ۳۵درو جزا او څلورم تورن کس ته یې بیا د دوو میاشتو تنفیذي بند او ۳۵ درو سزا ورکړې ده.
د دغې محکمې په یوې بلې خپرپاڼه کې چې نن خپره شوې راغلي، چې په غزني ولایت کې یې د «لواطت» دوو تورنو کسانو ته سزا ورکړې ده.
د خبرپاڼې له مخې؛ ابتدایه محکمې یو تورن کس ته د یو کلن تنفیذي بند او ۳۰ درو سزا او دویم تورن کس ته بیا د درېیو میاشتو تنفیذي بند او ۳۰ درو سزا ورکړې ده.
د طالبانو په حکومت کې مشهوره استخبارتي څېره ډاکټر بشیر چې وخت ناوخت د طالبانو ترمنځ په جنجالي څېره بدل شوی دی او تازه نا تایید شوي راپورونه وايي، چې نوموړی د دغې ډلې د مشر ملا هبتالله په امر له دندې ګوښه شوی خو دا خبر لا کره نه دی.
هغه ته د طالبانو د استخباراتو په لوی ریاست کې د جاسوسۍ ضد ریاست مشري ور ترغاړې وه.
نوموړی تر دې دندې مخکې د ننګرهار د استخباراتو رییس و او پرې تورونه دي، چې د داعش په نوم یې د «سلفیانو» مشران وژل.
د مخکني جمهوري حکومت د ملي امنیت شورا ویاند رحمت الله اندړ بیا وايي، چې د سلفیانو د وژل کیدو دغه لړۍ د طالبانو او امریکا ترمنځ د «دوحې تړون» یوه برخه وه.
د ښاغلي اندړ په خبره، نوموړي دغه وژنې د طالب مشرانو په لارښوونو کولې او اوس یې له دې کبله له دندې ګوښه کړی، چې ګوندې دا چاره د ډاکټر بشیر شخصي کړنه وبولي او مسوولیت یې یوازې د هغه پر غاړه واچوي.
هغه زیاتوي: «ډاکټر بشیر په ډیر ویاړ اهل حدیث علما د داعش په نامه په مرموز ډول ووژل.»
ډاکټر بشیر څوک دی؟
ډاکټر بشیر اصلآ د ننګرهار د کوټ ولسوالۍ اوسېدونکی دی. هغه د دیني زده کړو تر څنګ د ننګرهار پوهنتون له انجینرۍ پوهنځي څخه هم د فراغت سند لري.
نوموړي د طالبانو په لیکو کې د مخکني جمهوري نظام پر مهال د داعش خلاف په کوټ، اچین او پچیراګام ولسوالیو کې جګړې هم کړې دي.
پر نوموړي همدا راز تورونه دي، چې د طالبانو په واکمن کیدو سره یې په ننګرهار کې د استخباراتو رییس په توګه د دندې پر مهال خپل ځینې کلیوال د شخصي تربګنیو له کبله ځورولي او وژلي دي.
د افغانستان د مخکني حکومت د ولسمشر لومړي مرستیال امرالله صالح په مشرۍ زرغون بهیر ویلي، چې نوموړی د طالبانو د عمومي مشر ملا عبدالحق وثیق ته له خورا نږدې کسانو څخه یو دی.
د امرالله صالح په مشرۍ یاد خوځښت ادعا کړې، چې ډاکټر بشیر په ننګرهار کې د القاعده شبکې د ځینو غړو ملاتړ او ساتنه هم کړې ده.
د پاکستان ضد دریځ
ډاکټر بشیر د ۲۰۲۱ کال په ډسمبر میاشت کې چې د طالبانو د دویم ځل واکمنۍ لومړنۍ میاشتې وې له پاکستاني پوله ساتو سره ډیورنډ کرښې ته څېرمه په څو ځله مخامخ لفظي شخړې وکړې چې خبره تر ټوپک لا ورسیده خو له پسه پرې امر وشو، چې له دغه کاره تیر شي.
نوموړی هغه مهال د ننګرهار ګوشتې ولسوالۍ کې د ډیورنډ کرښې ته تللی و او پاکستاني پوځیانو ته یې ګواښ کړی و، چې په سیمه کې نوې پوسته جوړې نه کړي.
د طالبانو د پلویانو له لوري په خواله رسنیو کې په خپره شوې یوه ویډیو کې هغه پاکستاني عسکرو ته وایي: «دلته به نه راځئ، پوسته به نه جوړئ، ګوره زه ستاسو جنګ ته دومره خوشالېږم لکه یهودو سره چې جنګ کوم.»
د هغه دا څرګندونې د طالبانو له لوري د «الله اکبر» په غږونو بدرګه شوې. هغه په وار وار د پاکستان ضد څرګندونې کړي او له یاد هېواد سره یې هر ډول جګړې ته چمتووالی ښودلی و.
د ننګرهار کانال له وینو ډکې اوبه
په سیمه کې باوري سرچینې وايي، په ننګرهار کې د ډاکټر بشیر د دندې پر مهال هره ورځ د جلال اباد ښار په بېلابېلو سیمو په ځانګړې توګه د ننګرهار کانال په اوبو کې د ناپېژانده کسانو جسدونه موندل کیدل. ان ځینې جسدونه به د ننګرهار کانال د باغونو په ونو کې د «دار په ډول ځړول» شوي وو.
د بي بي سي انګریزي څانګې موندنو ښودلې چې د دغو ځینو جسدونو په جیبونو کې به لیکونه هم اچول شوي او په کې به لیکل شوي وو، چې د «داعش سره د اړیکو» په تور د وژل کیدونکو کسانو انجام به دغه ډول وي.
د راپورونو له مخې په دغو ناپېژانده جسدونو کې ډېری هغه یې د «سلفي» دیني عالمانو وو چې د «داعش په نامه» وژل شوي وو.
د مخکني جمهوري نظام د ملي دفاع وزارت سرپرست او د ننګرهار پخواني والي شاه محمود میاه خېل څه موده وړاندې افغانستان انټرنشنل-پښتو ته په خبرو کې ویلي و، چې د «سلفي مذهب» پېروي کول هېڅکله د داعش سره د اړیکو په معنا نه ده.
د ډاکټر بشیر او طالبانو د سختو تګلارو له کبله د سلفي دیني عالمانو مدرسې هم تر بل هر وخته محدودې شوې.
د دغه مذهب پیروانو په جلال اباد ښار کې خپل تبلیغاتي فعالیتونه هم بند کړل او ان د دغه مذهب یو شمېر ملاتړ کوونکو پښتونخوا ته کډې بار کړې.