روسیې د بښنې نړۍوال سازمان د «نامطلوب» بنسټ په توګه اعلان کړ

د روسیې ټاس دولتي خبري اژانس د راپور پر بنسټ، د دغه هېواد د لوی څارنوال دفتر د بښنې نړۍوال سازمان د «نامطلوبو» سازمانونو په نوملړ کې شامل کړی دی.

د روسیې ټاس دولتي خبري اژانس د راپور پر بنسټ، د دغه هېواد د لوی څارنوال دفتر د بښنې نړۍوال سازمان د «نامطلوبو» سازمانونو په نوملړ کې شامل کړی دی.
دغه اژانس د دوشنبې په ورځ (د مې ۱۹مه) زیاته کړې، چې د بښنې نړۍوال سازمان فعالیتونو په اوکراین کې د روسیې د پوځي عملیاتو له پیل راهیسې «په دغه هېواد کې پر امنیتي او استخباراتي وضعیت ناوړه اغېزه کړې ده.»
ورته مهال، د روسیې فډرالي امنیتي (اېفاېسبي) د سوردلوفسک سیمهییزې ادارې ویلي، چې داسې پرېکړې د حکومت د هغې تګلارې برخه ده، چې غواړي د روسیې معلوماتي فضا له بهرنیو ناوړه اغېزو نه خوندي کړي.
د دغه اقدام موخه د بهرنیو فعالیتونو کره ارزونه او د ناوړه اغېزو مخنیوی بلل شوې ده.
د روسیې د قانون پر بنسټ، هغه سازمانونه او اشخاص چې له «نامطلوب» بنسټ یا ادارې سره همکاري کوي، ښايي جریمه یا محاکمه شي.
بلخوا، د بښنۍ نړوال سازمان د مسکو د دغه اقدام پر وړاندې غبرګون ښودلی او ویلي دي: «د روسیې لویې څارنوالۍ موږ د نامطلوبو سازمانونو په نوملړ کې شامل کړي یو. دا په دې معنا ده چې په روسیه کې که څوک مونږ ته پیسې راکړي یا له له مونږ سره مواد شریک کړي، ښایي سزا ورکړل شي. که په روسیه کې یاست یا هلته سفر کوئ، نو مهرباني وکړئ زموږ څه مه خپروئ.»
د نوموړي سازمان په بیان کې راغلي، له دغو بندیزونو سره-سره د بشري حقونو اړوند د سرغړونې پېښې مستندوي او راټولوي او په وینا یې، د داسې خوندي لار په لټه کې دی چې د روسیې خلک وکولای شي د دغه بنسټ معلوماتو ته لاسرسی ولري.


انګلستان، فرانسې او کاناډا د دوشنبې په ورځ په غزه کې د اسراییل پراخ بریدونه وغندل او ګواښ یې وکړ، که چېرې اسراییل تازه بریدونه ونه دروي او د بشري مرستو بندیز لرې نه کړي، د دوی له اقداماتو سره به مخ شي.
اسراییل د مارچ له دویمې راهیسې غزې ته د مرستو لړۍ درولې ده، مګر د یکشنبې په ورځ یې اعلان وکړ، چې دوی به د اکمالاتي لاریو محدود شمیر ته اجازه ورکړي.
تازه د انګلستان، فرانسې او کاناډا هېوادونو په یوه ګډ بیان کې راغلي «موږ به د نتنیاهو حکومت د دې ناوړه کړنو تعقیبولو پر دوام چوپ پاتې نه شو،»
دوی وویل: «موږ ژمن یو چې د دوه اړخیزې حل لارې ترلاسه کولو لپاره د فلسطین دولت د ونډې په توګه وپېژنو او د دې هدف لپاره له نورو سره کار کولو ته چمتو یو.»
دا بیان د ۲۲ هېوادونو په ګډون د انګلستان، فرانسې او کاناډا له خوا د ګډې غوښتنې سره سمون لري، چې اسراییل باید سمدلاسه «غزې ته د مرستو رسولو بشپړ بیا پیل ته اجازه ورکړي.»
د اسراییل لومړي وزیر نتنیاهو وویل، چې د مرستو محدود لاسرسي ته ځکه اجازه ورکوي، چې په غزه کې «د ډله ییزې لوږې انځورونه» کولی شي د دغه هېواد د جګړې مشروعیت ته زیان ورسوي.
د انګلستان، فرانسې او کاناډا له خوا په بیان کې ویل شوي، چې د اسراییل له خوا «ملکي وګړو ته د اړینو بشري مرستو ردول د منلو وړ نه دي او د نړۍوال بشري قانون څخه د سرغړونې خطر لري.»
دوی د اسراییل د حکومت د غړو له خوا سخته لهجه هم وغندله، چې ګواښ یې وکړ د غزې د ویجاړولو په ناهیلۍ کې ملکي وګړي به بېرته کډه شي.
د دغو درېیو هېوادونو په خبره: «دایمي جبري بې ځایه کېدل له نړۍوال بشري قانون څخه سرغړونه ده.»
د غزې د روغتیا وزارت د دوشنبې په ورځ وویل، چې د مارچ په ۱۸مه د اسراییل د بریدونو له بیا پیل راهیسې لږ تر لږه ۳۳۴۰ کسان وژل شوي دي، چې په دې سره د جګړې ټول تلفات ۵۳۴۸۶ ته رسېدلي دي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ نن دوشنبه د روسیې له ولسمشر ولادیمیر پوتین سره ټیلیفوني خبرې پیل کړې، څو د اوکراین روانه جګړه چې د مسکو له یرغل وروسته پیل شوې، پای ته ورسوي. د رپوټونو له مخې، ټرمپ تر دې وړاندې له اوکرایني ولسمشر ولادیمیر زیلینسکي سره هم خبرې کړې دي.
د رویټرز خبري اژانس په حواله، ټاکل شوې چې ټرمپ له مسکو سره تر خبرو وروسته یو ځل بیا له زیلینسکي سره اړیکه ونیسي. ویل کېږي ټرمپ د ناټو له یو شمېر مشرانو سره هم تماسونه نیولي.
د کرملېن د ویاند په وینا، د ټرمپ او پوتین ترمنځ دا خبرې د استانبول د وروستیو مذاکراتو پر پایلو متکي دي.
سپینې ماڼۍ دا تماسونه د واشنګټن د دیپلوماتیکو هڅو برخه بللې او ویلي یې دي چې تر خبرو وروسته به رسمي اعلامیه خپره شي.
ټرمپ مخکې ویلي و، د دغو تماسونو هدف یې د وینې تویېدنې بندول دي.

ونس: پوتین په بنبست کې دی
د امریکا د ولسمشر مرستیال جي ډي ونس ویلي، دوی دا پایله اخیستې چې اوسنی وضعیت د یوه بنبست نښه ده. هغه وویل: «ولسمشر غواړي دا معلومه کړي چې پوتین واقعاً د جګړې ختمولو لپاره جدي دی که نه».
ونس دا هم زیاته کړې: « صادقانه، پوتین پخپله هم نه پوهېږي چې له دې جګړې څنګه ووځي، خو دا دوه اړخیزه لوبه ده. که روسیه خبرو ته علاقه ونه لري، امریکا به هم ووایي چې دا جګړه زموږ نه ده».
واشنګټن خبرداری ورکړی، چې که مسکو د سولې لپاره جدي نه وي، پر روسیې به نور بندیزونه هم ولګوي.
د سولې لپاره اروپايي فشارونه
تېره اونۍ د پوتین له خوا د مستقیمو مذاکراتو له وړاندیز وروسته، د روسیې او اوکراین استازي له ۲۰۲۲ راهیسې لومړی ځل په استانبول کې سره کښېناستل. دا لیدنه د ټرمپ تر فشار او د اوکراین او اروپایي هېوادونو د اوربند غوښتنو په پایله کې وشوه.
د جرمني، فرانسې، ایټالیا او بریتانیا مشرانو له امریکا سره، د جګړې د بندولو د لارو چارو په اړه خبرې کړې دي.
د جرمني صدراعظم فریدریښ مېرڅ او د ایټالیا صدراعظمې جورجیا ملوني ویلي، اروپا تر اوسه له دې پرېکړې لرې ده چې اوکراین ته پوځیان واستوياو تمرکز یې اوس پر بېقید او شرطه اوربند دی.
د بریتانیا صدراعظم کییر سټارمر د یکشنبې په ورځ له دغو مشرانو سره ټیلیفوني خبرې کړې دي.

د فرانسې ولسمشر امانویل مکرون هم په ایکس (پخوانی ټویټر) کې لیکلي: « پوتین باید سبا وښيي چې د سولې اراده لري، او هغه ۳۰ ورځنی اوربند ومني چې ټرمپ وړاندیز کړی او د اوکراین او اروپا له ملاتړه برخمن دی».
روسیې د یکشنبې په ورځ له جګړې راهیسې تر ټولو ستر ډرون برید پر اوکراین ترسره کړ.
د اوکراین استخباراتو ویلي، روسیې شاید د وچو ترمنځ د یوه بالستیک توغندي د ازموینې نیت هم درلود، خو دا ادعا تر اوسه نورو سرچینو نه ده تایید کړې.
پوتین مخکې ویلي و، چې که اوکراین غواړي جګړه ختمه شي، باید د ناتو له غړیتوب رسمي انکار وکړي او له هغو څلورو سیمو څخه چې روسیه یې خپل ملکیت بولي، شاتګ وکړي.
اوس مهال روسي ځواکونه د اوکراین شاوخوا پنځمه برخه خاوره تر خپل کنټرول لاندې لري.

په داسې مهال کې چې هند او پاکستان د یو بل پر ښارونو او پوځي تأسیساتو د توغندیو او بېپیلوټه الوتکو بریدونه کول، د سیمې فضا له یوه خطرناک جنګي حالت سره مخ وه.
نړۍوالو ته دا اندېښنه پیدا شوې وهچې ښايي د دواړو اټومي هېوادونو ترمنځ جګړه د اټومي وسلو کارونې پړاو ته ورسېږي. جګړه ورځ تر بلې تودېده او د سیمې امنیتي معادلې له جدي ګواښ سره مخ وې.
د جګړې د ګرمېدو په همدې فضا کې، د اسلاماباد نړیوال هوايي ډګر د هندي جنګي الوتکو د احتمالي برید له امله وتړل شو. د کابل لپاره د پاکستان ځانګړی استازی محمد صادق د هوا پر ځای د تورخم له لارې او پر ځمکه کابل ته سفر وکړ. نوموړي د می میاشتې په۱۰مه د افغانستان، چین او پاکستان د دولتي چارواکو ترمنځ درېاړخیزه غونډه کې ګډون وکړچې کوربهتوب یې د طالبانو د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیر خان متقي کاوه.
د چین لهخوا د افغانستان لپاره د دغه هېوادځانګړياستازياو د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړي استازي صادق خان کډون درلود.صادق خان پرخپلې اېکسپاڼې لیکلي چې دا درېاړخیزه پنځمه غونډه ده.
امیرخان د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سرپرست وزیر امیرخان متقي د غونډې ګډونوالو ته دا فرصت برابر کړچې د اقتصاد، امنیت، او سیمهيیز ثبات په اړه ګډ فکر او همغږي رامنځته کړي.
د غونډې ترڅنګ د پاکستان او چین استازو د طالبانو له رییسالوزرا محمدحسن اخوند سره هم کتلي، خو تر ټولو جالبه لیدنه د طالبانو د کورنیو چارو له سرپرست وزیر سراجالدین حقاني سره وه، دا ځکه چې د کورنیو چارو وزیر معمولاً په بهرني سیاست کې مستقیم رول نه لري. د سیمې سیاسي شنونکي باور لري چې دا لیدنه یوازې سمبولیکه نه وه، بلکې سیاسي پیغامونه یې هم درلودل.
هغوی وایي چې د غونډې د نه ځنډېدو یو لامل دا وچې پاکستان او چین غوښتل طالبانو ته دا پیغام ورسوي چې د هند او پاکستان ترمنځ د موجوده تاوتریخوالي په شرایطو کې دې طالبان له احتیاطه کار واخلياو د افغانستان له خاورې د هند پر خلاف هېڅ فعالیت ته اجازه ورنه کړي.
دا لیدنه په داسې وخت کې ترسره شوه چې د هند او پاکستان ترمنځ جګړه روانه وه، اوربند نه و شوی او د جګړې د پراخېدو اندېښنه ډېره وه. پاکستانچې په خپل ختیځ سرحد کې د جدي امنیتي ګواښ سره مخ و، نه غوښتل له لویدیځ لوري (یعنې د افغانستان له خاورې) کومه بله خطرناکه ستونزه رامنځته شي.
د چین د ځانګړي استازي حضور هم له همدې امله مهم و، ترڅو د پاکستان غوښتنو ته نړۍوال وزن ورکړي. چین د درېاړخیزې غونډې د نه ځنډېدو بل دلیل دا ګڼي، چې د طالبانو او لوېدیځ ترمنځ اړیکې، که مستقیمې وي یا د قطر له لارې، په وروستیو کلونو کې پراخې شوې دي. د امریکا له لوري طالبانو ته د مېلیاردونو ډالرو مرسته شوې ده او دا پوښتنه راپورته کېږي چې دا پیسې د څه لپاره ورکول کېږي؟
چین د افغانستان د ایغور جنګیالیو، او د منځنۍ اسیا د توندلارو ډلو حضور ته د خپلې اوږدمهالې امنیتي پالیسۍ لپاره یو خطر ګڼي. د «یو کمربند، یوه لار» پروژه چې د چین د سترې اقتصادي تګلارې یوه مهمه برخه ده، د بېثباته افغانستان له امله له خطر سره مخ ده.
چینایان باور لري چې د پاکستان په قبايلي سیمو کې د «تحریک طالبان پاکستان» یا ټيټيپي فعالیتونه هم د چین-پاکستان اقتصادي دهلېز د پراختیا مخه نیسي، نو ځکه چین هڅه کوي له طالبانو سره دوهاړخیزه او درې اړخیزه اقتصادي همکاري زیاته کړي، تر څو طالبان له چین سره د اقتصادي ګټو احساس وکړياو د لوېدیځ او چین تر منځ د اړیکو یو توازن وساتي.
چین له امنیتي اندېښنو پرته، په افغانستان کې سترې اقتصادي ګټې هم تعقیبوي. افغانستان د پخوانۍ ورېښمو لارې پر یوه مهمه برخه بلل کېږياو د سیمې لپاره یې تل اقتصادي ارزښت درلود. چینچې په مکسیکو، برازیل او نورو لرې سیمو کې خپلې پانګونې پراخوي، څنګه به له خپل ګاونډي افغانستان سترګې پټې کړي؟
چین په افغانستان کې د قیمتي طبیعي زیرمو لکه لیتیم، مس، سره زرو او نورو معادنو سره ژوره لېوالتیا لري. دغه هېواد باور لري چې د دغو زیرمو ترلاسه کول به یې اقتصادي ځواک لا پیاوړی کړي، خو همداراز دا هم درک کوي چې لوېدیځ هېوادونه هم پدې سیالۍ کې ښکېل دي او دا به د چین لپاره اسانه ماموریت نه وي.
په تاریخي لحاظ کله چې طالبان په واک کې نه وو او په پاکستان کې اوسېدل، چین له هغوی سره خپلې پراخې اړیکې د پاکستان له لارې تنظیمولې. د طالبانو استازي به د پاکستان له خاورې چین ته تلل او چین به له همدې لارې د طالبانو سره تماس ساته. درېاړخیزه غونډې هم د هماغو هڅو تسلسل بلل کېږي.
چین په دې هم ښه پوهېږي چې پاکستان د تېرو پنځه څلوېښتو کلونو راهیسې د افغانستان د قضیې په بدل کې له امریکا مېلیاردونه ډالر ترلاسه کړي دي. له همدې امله چین هڅه کوي له طالبانو سره خپلې نېغ په نېغه اړیکې پراخې کړي، ترڅو د سیمهیز نفوذ یوه باثباته تکیهګاه ځان ته جوړه کړي.

د هند د کرکټ بورډاعلان کړی چې د پاکستان د کورنیو چارو وزیر په مشرۍ د اسیا کرکټ شورا له ټولو لوبو سره پرېکون کوي. دا ګام د هند او پاکستان ترمنځ د سیاسي کړکیچونو په رڼا کې اخیستل شوی دی.
یوې سرچینې انډین اکسپریس ته ویلي چې دا پریکړه د پاکستان کرکټ د منزوي کولو هڅه ده.
د اسیا د کرکټ شورااوس مهال د پاکستان د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي چې د پاکستان کرکټ بورډ مشر هم دی، په مشرۍ روانه ده.
د هند د کرکټ بورډ یوه چارواکي ویلي: «هندی ټیم نشي کولی په داسې سیالۍ کې برخه واخلي چې مشر یې د پاکستان یو وزیر وي».
دې پرېکړې په سپټمبر میاشت کې د هند په کوربه توب د نارینه وو اسیا کپ د راتلونکي په اړه پوښتنې راپورته کړې دي. د دې ټورنمنټ ګډونوال هیوادونه هند، پاکستان، بنګله دېش، سریلانکا او افغانستان دي، خو اوس د دې سیالیو ترسره کېدل په شک کې دي.
د سرچینو په وینا، هندی بورډ پوهیږي چې له هند پرته د اسیا کپ ټورنمنټ نه یوازې په اقتصادي لحاظ ګټور نه دی، بلکې د هند-پاکستان سیالي چې ډېر لیدونکي لري هم پکې نه شي ترسره کېدای، چې د خپروونکو او سپانسرانو لپاره جذابیت کموي.
د اسیا کرکټ شورا پنځه بشپړ غړي هر یو د عوایدو ۱۵ سلنه برخه ترلاسه کوي او پاتې برخه د نورو غړو ترمنځ ویشل کیږي.
تېر کال، د هند-پاکستان کړکیچونو له امله، هند د ۲۰۲۳ کال اسیا کپ کې پاکستان ته له سفر کولو انکار وکړ او خپلې لوبې یې په سریلانکا کې وکړې. پاکستان هم ونه توانېد چې فاینل ته ورسیږي او هند د سریلانکا پر وړاندې اتلولي خپله کړه.
دا لړۍ په ۲۰۲۴ کې د ای سي سي په اتلانو جام کې هم تکرار شوه چې د پاکستان په کوربه توب وشو.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت وایي، په تهران کې یې د برېتانیا سفارت چارسمبالی احضار کړی؛ ترڅو د برېتانیا لهخوا د ایراني وګړو د نیولو او پر ایران د «ناسمو تورونو» د لګولو په اړه خپل اعتراض څرګند کړي.
د رویټرز خبري اژانس د راپور له مخې؛ تر دې وړاندې د روانې میاشتې په پیل کې د برېتانیا پولیسو په دوو جلا عملیاتو کې ۷ تنه ایراني وګړي نیولي وو.
دغه کسان ایران ته د جاسوسۍ په تور نیول شوي وو.
د ایران د بهرنیو چارو وزارت یوه چارواکي دولتي رسنیو ته ویلي:« د دغه ډول اقداماتو ناسمې پایلې چې ښايي سیاسي موخې ولري او د ایران پر وړاندې د فشار د وسیلې په توګه کارول کېږي؛ مسوولیت به یې د برېتانیا پر غاړه وي.»