د فرانسې په لیل ښار کې یوې محکمې د دوشنبې په ورځ نهه کسان (اووه افغانان او دوه عراقي کردان) د کډوالو د قاچاق او د ۲۰۲۲ کال په ډسمبر کې په مانش کانال کې د بېړۍ ډوبیدو په پیښه کې د اتو پناه غوښتونکو د مړینې په تور له اوو تر اتو کلونو بند باندې محکوم کړل.
په محکومیتونو کې تر سل زرو یورو پورې جریمې او فرانسې ته د محکومو شویو قاچاق وړونکو د بیا ورتګ ممانعت هم شامل دي.
درې کسان، چې یو افغان هم پکې شامل دی، تښتېدلي او په غیر حضوري ډول یې محاکمه وشوه. دوی د نورو له خوا د ټولې شبکې مغز بلل شوي او په اتو کلونو بند محکوم شوي. شپږ نور کسان په اوو کلونو بند محکوم شوي دي.
محکمې د څارنوالۍ له غوښتنې لږ څه زیاتې سزاګانې ورکړې، چې له شپږو تر اتو کلونو پورې بند غوښتنه یې کړې وه.
د لومونډ د رپوټ له مخې، دغه سزاګانې له۵۰ زرو څخه تر ۱۰۰ یورو پورې انفرادي جریمې لري او د بند مودې له بشپړیدو وروسته به له فرانسې شړل کیږي.
تورن کسان د انساني قاچاق، ناغوښتي قتل، نورو ته د خطر پېښولو او په غیرقانوني استوګنه کې د مرستې په تور محاکمه شوي دي.
د لیل ښار اصلاحي محکمې ویلي چې دوی یې د جرمونو د شدت په پام کې نیولو سره محکوم کړي او دا یې هم په ګوته کړې چې ټولو تورنو کسانو له دغه ناورین وروسته خپلو غیرقانوني فعالیتونو ته دوام ورکړی و.
د جون له ۱۶مې څخه تر ۲۰ پورې د لیل ښار په بین سیمه ییز تخصصي قضایي مرکز کې د محاکمې په ترڅ کې یوه تورن کس اعتراف وکړ چې تر ګواښ لاندې کډوال یې ډانکرک ته نږدې لونپلاژ کمپ څخه انتقال کړي دي.
بل کس د کښتۍ د انجن په راوړلو تورن و. دوه افغان وروڼه هر یو په اوو کلونو بند او سل زره یورو جریمې محکوم شول ځکه دوی د قاچاقبرانو د دې شبکې پټ مالي ملاتړي پېژندل شوي.
د څارنوالۍ په وینا، د کښتۍ چلوونکی په دې وروستیو کې په بریتانیا کې په نهو کلونو بند محکوم شوی دی.
د قاچاقبرانو د دې شبکې یو لسم احتمالي غړی، چې په بلجیم کې نیول شوی، وروسته به محاکمه شي.
د محاکمې په جریان کې، څارنوالي د دې جرمي سازمان قاچاق دوی ته ډېر ګټور یاد کړی ځکه له هر مسافر نه یې په اوسط ډول ۳۵۰۰ یورو اخیستل.
په دې بېړۍ کې اکثره د افغانستان، هند، البانیا اوسېدونکي سپاره وو. محکمې ویلي، چې دوی د استیناف لپاره لس ورځې وخت لري.
په کابل کې د اوسپنې ویلې کولو او تولیدي فابریکو ځینو مسوولانو نن دوشنبه د چنګاښ ۹مه وویل چې د طالبانو تر واک لاندې د افغانستان برېښنا شرکت رییس عبدالباري عمر ورته ویلي چې دوی د برېښنا له کمښت سره مخ دي او نه شي کولی چې د اوسپنې ویلې کولو فابریکو ته ۱۷ ساعته برېښنا ورکړي او دا یې ۱۱ ساعتونو ته را کمه کړې ده.
د ترلاسه شویو معلوماتو له مخې، د طالبانو د برښنا شرکت په کابل کې د میهن سټیل، فقیري سټیل، ضیا سعدي سټیل، ملي سټیل، مطمین سټیل، میسم سټیل او خان وزیري سټیل د اوسڼبې د ویلې کولو فابریکو برېښنا کمه کړې او دا لړۍ ادامه لري.
د اوسپنې ویلې کولو د یوې فابریکې څښتن افغانستان انټرنشنل ته وویل چې دوی څو ورځې وړاندې د طالبانو تر واک لاندې د برېښنا شرکت له رییس عبدالباري عمر سره ناسته درلوده او هغه ورته ویلي چې دوی د اوسپنې ویلې کولو فابریکو برېښنا کموي او د شکایت حق نه لري او نه هم رسنیو ته په دې اړه خبر ورکولی شي.
یاد تن، چې د امنیتي مسایلو له امله یې نوم دلته نه یادوو، افغانستان انټرنشنل ته وویل:« د طالبانو د افغانستان برېښنا شرکت رییس عبدالباري عمر د فابریکو مسوولینو ته وویل چې تاسې ته برېښنا نه شو درکولی او د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ته هم د شکایت کولو حق نه لرئ.»
د اوسپنې د ویلې کولو یو بلې فابریکې څښتن وویل چې دا کار هم د فساد په موخه کېږي څو د فابریکو مسوولین مجبور شي چې د افغانستان د برېښنا شرکت رییس عبدالباري عمر ته بډې ورکړي.
افغانستان انټرنشنل د طالبانو تر واک لاندې د افغانستان برېښنا شرکت دوه سندونه ترلاسه کړي دي، چې په یوه پلان کې لیکل شوي چې د برېښنا شرکت په کابل کې ۲۳ د اوسپنې د ویلې کولو فابریکو ته ۱۷ ساعته د برېښنا ورکولو ژمنه کړې.
خو په دوهم سند کې بیا د طالبانو د برېښنا شرکت بېرته خپله ژمنه اخیستې او لیکلي یې دي چې دوی به دې فابریکو ته ۱۱ ساعته برېښنا ورکوي، چې دې کار ټولې فابریکې د بندیدو له ګواښ سره مخ کړې دي.
د یوې فابریکې مسوول وویل:« په درې ساعتونو کې مو ماشینونه نه ګرمیږي او پاتې اته ساعتونو کې دومره تولید نه شو کولی چې زیات شمېر کاریګر له ځانونو سره وساتو نو ځکه مو ډیری خپل کاریګر رخصت کړي دي.»
د افغانستان انټرنشنل خبریال ته هغه ویډیوګانې هم ښودل شوې، چې ډلې ډلې کاریګر له کارخونې څخه د وتلو په حال کې دي.
له دې وړاندې د افغانستان د صنعت کارانو ټولنې مسوولانو بار بار شکایت کړی، چې د برېښنا د نشتوالي امله په هېواد کې زیات شمیر صنعتي کارخونې له فعالیته پاتې دي.
دا په داسې حال کې ده، چې له دې وړاندې د طالبانو د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر ژمنه کړې وه، چې تر راتلونکو دوه میاشتو پورې به د فابریکو د برېښنا ستونزه حل شي خو د دوه کالو په تېریدو سره د هغه دا ژمنه په عمل بدله نه شوه.
