قطر وايي، د افغانستان د سولې په برخه کې خپلو همکاریو ته دوام ورکوي
د قطر د بهرنیو چارو وزارت ځانګړي استازي د افغانستان په اړه د دوحې پروسې د کاري ډلو په غونډه کې د افغانستان د سولې، ثبات، ملي پخلاینې او دولت جوړونې پر هڅو ټینګار کړی دی.
د قطر د بهرنیو چارو وزارت ځانګړي استازي د افغانستان په اړه د دوحې پروسې د کاري ډلو په غونډه کې د افغانستان د سولې، ثبات، ملي پخلاینې او دولت جوړونې پر هڅو ټینګار کړی دی.
د قطر رسنیو راپور ورکړی، چې د ملګرو ملتونو تر چتر لاندې د افغانستان په اړه د دوحې پروسې د کاري ډلو په غونډه کې چې طالب پلاوی هم ور بلل شوی و، د دغه هېواد د بهرنیو چارو د وزیر ځانګړي استازي فیصل بن عبدالله هم ګډون کړی.
دغه غونډه چې د جون په ۳۰مه او د جولای په لومړی نېټه ترسره شوې ده، د قطر استازي پکې د افغانستان د سولې، ثبات، ملي پخلاینې او دولت جوړونې پر هڅو ټینګار کړی دی.
فیصل بن عبدالله ویلي:« د قطر دولت بشپړ چمتووالی لري، چې له خپلو سیمه ییزو او نړیوالو شریکانو سره په ګډه کار ته دوام ورکړي، څو افغانستان ته تلپاتې سوله راشي او افغان ملي ادارې پییاوړې شي، چې د خلکو هیلو ته ځواب ووايي.»
د افغانستان په اړه دغه غونډه د ملګرو ملتونو مرستندویه دفتر په مشرۍ جوړه شوې وه او د ۲۹ هېوادونو استازو پکې د مخده توکو پر وړړاندې د مبارزې پر لارو چارو بحثونه کړي دي.
طالبانو ویلي، چې په یاده ناسته کې د دوی هڅې ستایل شوې او د مرستو ژمنې ورسره شوې دي.
ایراف په خپل یوه تحلیل کې، چې د پنجشنبې په ورځ، د چنګاښ پر ۱۲مه یې خپور کړی، ویلي، چې اذربایجان ته د طالبانو د ریاست الوزرا د اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر سفر ښيي چې طالبان د اقتصادي ډیپلوماسۍ په پرده کې سیاسي اړیکې جوړوي.
ایراف وايي، دغه سفر د ایران او اسراییل ترمنځ له شخړو وروسته کیږي. تهران اذربایجان د اسراییل سیمه ییز ملاتړی ګڼي او ویره لري چې دغه اړیکې به په افغانستان کې د ایران نفوذ کمزوری کړي او د سیمې د قدرت توازن به بدل کړي.
د ایراف په وینا، د اذربایجان لپاره افغانستان د بې کچې سرچینو او ستراتیژیک اتصال یو مرکز دی چې کولی شي د سیمه ییز تجارت پراختیا ته وده ورکړي. شنونکي وايي، که څه هم اقتصادي عوامل اصلي انګېزه ده، خو ژورې سیاسي موخې هم شته.
د طالبانو د سفیر منلو غوښتنه ښيي چې طالبان غواړي خپل حکومت ته په نړیواله کچه مشروعیت ورکړي، خو دا کار د اقتصادي همکارۍ په بڼه ترسره کوي.
سیمه ییز تاوتریخوالی او د تهران اندیښنې
د ایراف په باور، برادر د ایران او اسراییل ترمنځ د نازک اوربند په حال کې دغه سفر وکړ. ایران د طالبانو او اذربایجان له اړیکو څخه چې د اسراییل ملاتړی ګڼل کیږي، اندیښمن دی. تهران ویره لري چې دغه اړیکې به په افغانستان کې د ایران نفوذ کمزوری کړي او د سیمې د قدرت توازن به بدل کړي.
که څه هم طالبانود اسراییل پر کړنو نیوکې کړې دي او د ایران ملاتړ یې کړی، خو له اسراییل سره د اذربایجان نږدې اړیکې د طالبانو د ستراتیژۍ پر څرنګوالي پوښتنې راپورته کوي.
ایراف وايي، تهران د استخباراتي او امنیتي ګواښونو له زیاتیدو ویره لري، په ځانګړې توګه د هغو راپورونو له مخې چې اذربایجان د ایران پر ضد په پوځي عملیاتو کې ښکېل دی او د کسپین سمندرګي پر ساحل د بې پیلوټه الوتکو فعالیتونه شوي.
اذربایجان غواړي د افغانستان ستراتیژیک موقعیت او منابع وکاروي او خپل اقتصادي نفوذ پراخ کړي، خو د طالبانو حکومت بیا د اقتصادي ډیپلوماسۍ له لارې خپل واک مستحکم کول غواړي او غواړي له سیمه ییزو شخړو ځان لرې وساتي.
د یادې ایرانۍ رسنۍ په باور، که اذربایجان د طالبانو د سفیر له منلو سره موافقه وکړي، دا به د دواړو هېوادونو ترمنځ د اړیکو پیاوړتیا په برخه کې مهم ګام وي.
د رسنۍ په باور، طالبانو بیا بیا ویلي چې دوی د اقتصادي ډیپلوماسۍ له لارې غواړي افغانستان د سیمې د وصل مرکز وګرځوي، نه د انفصال، نو دا سیاست څرګندوي چې طالبان په سیمهییز تاوتریخوالي کې د احتیاط لاره غوره کړي او هڅه کوي له اقتصادي اړیکو سره ځان بوخت کړي څو له شخړو ځان وساتي.
ایراف وايي، دا اټکلونه دي، چې ښايي اذربایجان د اسراییل په بریدونو کې لاس درلود او په داسې حال کې، چې ایران او اسراییل لاهم یوبل ته ګوته په ماشه دي، دا سناریو شته، چې اذربایجان د افغانستان له پولې احتمالي نفوذ وکړي.
