د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د بشري حقونو ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بېنېټ د نړۍوال عدالت «ای سي جي» له هغه مشورتي نظر څخه هرکلی کړی، چې له مخې یې هېوادونه مکلف دي د اقلیم او چاپېریال د ساتنې په برخه کې د نړۍوالو بشري حقونو له اصولو سره سم عمل وکړي.
ریچارډ بېنېټ په خواله رسنۍ اېکس کې لیکلي: «د اقلیم او چاپېریال د ساتنې په برخه کې د هېوادونو مکلفیتونو په اړه د نړۍوال عدالت مشورتي نظر هرکلی کوم. دا پرېکړه د نړۍوالو بشري حقونو له قوانینو سره سم د خساراتو جبران هم پکې شاملوي او دا د افغانستان لپاره ډېر مهم دی، چې له سختو اقلیمي بدلونونو او چاپېریالي زوال سره لاس او ګرېوان دی.»
نوموړي زیاته کړې، چې د اقلیم بدلون، وچکالي، سېلابونه او د طبیعي سرچینو له منځه تګ د افغانانو ژوند له سختو ګواښونو سره مخ کړی او اوس باید نړۍوال بنسټونه، شتمن هېوادونه او پخپله افغانان د اقلیمي عدالت لپاره جدي ګامونه پورته کړي.
د نړۍوال عدالت مشورتي نظر چې د ملګرو ملتونو له خوا غوښتل شوی و، دا څرګندوي چې اقلیمي بېپروايي نه یوازې طبیعي، بلکې حقوقي پایلې هم لري او هېوادونه باید د خپلو ناسمو اقلیمي پالیسیو له امله مسوول وپېژندل شي.
دا په داسې حال کې ده، چې څه موده مخکې د کډوالۍ نړۍوال سازمان په یوه راپور کې ویلي و، چې د ۲۰۲۵ کال په لومړیو درېیو میاشتو کې شاوخوا ۵ مېلیونه افغانان د وچکالۍ، سېلابونو، درنو بارانونو، واورې ویلېکېدو او سختې سړې هوا له امله اغېزمن شوي دي. د اقلیمي بدلون دې څپې د افغانستان ۱۰ سلنه خلک اغېزمن کړي دي.
د یاد سازمان په راپور کې راغلي، د اقلیمي بدلون ستونزو په ډېرو سیمو کې د خوړو ناامني ډېره کړې ده.
د معلوماتو لهمخې، نږدې نیمایي سیمهییزې ټولنې چې شاوخوا ۴۷ سلنه کېږي؛ د خوړو ناامني تر ټولو لویه ستونزه بولي.
که څه هم افغانستان د اقلیمي بدلونونو له امله ترټولو ډېر اغېزمن هېواد دی؛ خو د نړۍوالې اقلیمي ککړتیا په برخه کې بیا کوم ځانګړی رول نه لري.
اقلیمي بدلون چې تر ډېره د شین کوریزه ګازونو له امله پیدا کېږي، په افغانستان کې نه تولېدېږي.
د اقلیمي بدلونونو له امله په افغانستان کې د وچکالیو، سېلابونو، د خوړو کمښت او د اوبو نشتوالي ستونزې ورځ تر بلې پراخېږي، چې دغه ستونزې د خلکو د بېځایه کېدو، بې وزلۍ او د ټولنیز ټیکاو د کمزورې کېدو لامل شوې دي.
د ریچارډ بېنېټ پیغام، د نړۍوال عدالت له پرېکړې سره یوځای یو مهم نړۍوال غږ بلل کېږي، اقلیم ته پاملرنه یوازې چاپېریالي موضوع نه ده، بلکې یو اخلاقي او حقوقي مسوولیت هم دی. دا مسوولیت باید هغه هېوادونه ادا کړي، چې د اقلیم د خرابېدو ستر لاملونه دي او باید د هغو هېوادونو ملاتړ وکړي، چې له دې بدلونونو سخت اغېزمن شوي دي.
افغانستان ته چې له اقلیمي بحران سره مخ دی، دا مشورتي نظر یو نوی چانس بلل کېږي چې له نړۍوالو د اقلیمي مرستو، جبران او عدالت غوښتنه وکړي.
