د بشري حقونو د مدافعانو ټولنه وايي، له پاکستان نه د افغان کډوالو جبري ډله ییزې ایستنې نه یوازې د دوی اساسي حقونه تر پښو لاندې کړي، بلکې زرګونه افغانان یې په خطرناکو انساني شرایطو کې پریښي. دې ټولنې پر نړیوالو د افغان کډوالو د حقونو د خوندي کولو غږ کړی.
د بشري حقونو د مدافعانو ټولنې (ایچ ار ډي) په یوه اعلامیه کې ویلي، چې پاکستان د ۲۰۲۳ کال په پای کې د غیرقانوني بهرنیو اتباعو د ایستلو په طرحه کې سلګونه زره افغان کډوال له هېواده ایستلي او په وروستیو میاشتو کې دا پروسه د پاکستان او طالبانو ترمنځ د تاوتریخوالي د زیاتېدو له امله چټکه شوې ده.
اعلامیه زیاتوي، چې هېواد ته ډېری بېرته ستنو شويو افغانانو د ژوند اساسي حقونه، اقتصادي امکانات او امنیت له لاسه ورکړي دي.
دغه سازمان ټینګار کوي، چې دا اقدامات د پاکستان د کورنیو قوانینو او نړیوالو بشري اصولو خلاف دي.
په اعلامیه کې همدا راز راغلي، چې د پاکستان اساسي قانون او د بهرنیو اتباعو قانون د تبعیض پر وړاندې د عدالت، د ژوند حق، د عادلانه محاکمې حق او د شکایت حق تضمینوي، خو کډوال په زور او ډله ییزه توګه اېستل کیږي.
اعلامیه څرګندوي، چې په دې اخراج کې ښځې، ماشومان، ژورنالیستان، د بشري حقونو فعالان، پخواني حکومتي کارکوونکي او هغه افغانان شامل دي، چې افغانستان ته د ستنېدو په صورت کې له شکنجې، مجازاتو یا د قتل له خطر سره مخ کېږي.
د جمرود په سهولت مرکز کې د موټرو اوږد کتار د خاموشو خلکو انتظار دواړه تر سترګو کیږي. عبدالله، چې له خپلې کورنۍ سره له چترال څخه کډه شوی، د سفر یوولسمه ورځ تېروي،« موږ له خپل کلي راوتلي یو، هر څه مو شاته پرېښي دي، یوازې غواړو چې د تورخم دروازه پرانستل شي.»
د عبدالله په څېر زرګونه افغانان له پاکستان نه د بېرته ستنېدو په تمه دي، خو د اکتوبر د ۱۱مې او ۱۲مې شپه کې د طالبانو او پاکستاني ځواکونو ترمنځ له نښتې وروسته، د دواړو هېوادونو ترمنځ لارې وتړل شوې.
د پاکستاني ځواکونو او افغان طالبانو ترمنځ د ډزو له تبادلې وروسته، نه یوازې سوداګریز ترافیک بند شوی، بلکې د عامو خلکو د تګ راتګ پرمخ هم دروازې وتړل شوې.
اوس زرګونه کسان د جمرود په «سهولت مرکز» کې بند پاتې دي. د اوږده انتظار او د سړې هوا تر څنګ، بنسټیزې اړتیاوې ورځ تر بلې کمیږي.
عبدالله وایي:« په موټرو کې ښځې، ماشومان او ناروغان شته. د خوړو او اوبو کمښت دی. ماشومان ناروغ شوي او د مشرانو روغتیا ورځ تر بلې خرابېږي»
۲۸ کلن محمد شاه، چې له لاهور نه یې تر کابل پورې د سفر ۳۱۵زره روپۍ کرايه ورکړې، اوس د بندې دروازې له امله هره ورځ اضافي لګښتونه ورکوي.
محمد شاه وايي:« يو لور ته په پاکستان کې اوږد انتظار پخپله يوه ستونزه ده او بل لور ته د دواړو هېوادونو ترمنځ د وروستي کړکېچ له امله د کډوالو ستونزې نورې هم زياتې شوې دي. په موټرو کې اوږد انتظار ډېر ستومانوونکی او دردناک دی، په ځانګړې توګه د هغو کورنيو لپاره چې له ځان سره ښځې، ماشومان او ناروغان لري.»
دغه افغان کډوال له طالبانو او د پاکستان له حکومت نه غوښتنه کوي، چې د انساني خواخوږۍ له مخې د تورخم دروازه پرانیزي.
د خیبر پښتونخوا سیمه ییزو چارواکو افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې د جمرود د سهولت په مرکز کې یې د افغان کډوالو لپاره اسانتیاوې برابرې کړې دي، خو افغانستان ته د کډوالو د تګ او تورخم دروازې خلاصولو په اړه د مرکزي حکومت پریکړې ته په تمه دي.
د افغانستان او پاکستان ترمنځ لارې د طالبانو او پاکستاني ځواکونو ترمنځ له نښتو وروسته وتړل شوي، خو په دوحه کې د لوړ پوړو طالبانو او پاکستاني چارواکو ترمنځ د مذاکراتو وروسته لا هم د توخم په ګډون ټولې لارې د هر ډول تګ راتګ پر مخ تړلي پاتې دي.
د پولې د بندېدو اقتصادي اغېز هم ژور دی. په مېوو او سبزیجاتو بار موټر د پاکستان او افغانستان په خوا کې بند پاتې دي، د سوداګرۍ راکړې ورکړې درېدلې او کوچني کاروباري کسان هره ورځ مالي زیان ویني.
د جمرود په سهولت مرکز کې د عبدالله، محمد شاه او جان محمد په څېر ګڼ افغان کډوال د سیاستوالو د ژمنو په انتظار نه دي، هغوی غواړي چې دا یخ انتظار زر پای ته ورسېږي.
