د ایران د سیستان او بلوچستان ولایت د سراوان-خاش پر لویه لار د یوې ټرافیکي پېښې له امله پنځه افغان کډوال مړه او ۷ نور ټپیان شوي دي. په یاد ولایت کې د پولیسو مشر سردار احمد کرمياسد ویلي، دغه پېښه د موټر چلوونکي د بېاحتیاطۍ له کبله رامنځته شوې ده.
په میانمار کې د واکمنې پوځي ډلې هوايي برید په راخاین ایالت کې یو لوی دولتي روغتون په نښه کړی، چې له امله یې لږترلږه ۳۰ کسان وژل شوي او تر ۷۰ ډېر ټپیان دي. د وژل شویو کسانو په ډله کې ناروغان هم شامل دي.
د میانمار د پوځ ویاند او عیني شاهدانو ویلي، چې د روغتون ودانۍ په بشپړه توګه ویجاړه شوې ده.
امریکایي سناتور لېنډسي ګراهام ویلي، چې د مادورو د واکمنۍ پای ته رسېدو او له ظلم څخه د وېنزویلا د خلکو د خلاصون وخت رارسېدلی دی. هغه زیاته کړه، چې وېنزویلا له اوږدې مودې راهیسې د یوه «ډیکټاتور حکومت» په څېر د امریکا په زیان کار کړی دی.
ګراهام ویلي: «د مادورو د واکمنۍ د پای ته رسېدو وخت رسېدلی؛ ترڅو د وېنزویلا خلک له ظلم څخه خلاص شي او د دواړو هېوادونو ترمنځ د یوه داسې اتحاد لپاره زمینه برابره شي، چې د ټولو په ګټه وي.»
د یوناما چارسمبالې جورجیوت ګانیون په خپل درې میاشتني راپور کې چې د ملګرو ملتونو امنیت شورا ته یې لېږلی لیکلي، چې دغه سازمان په افغانستان کې د روان کال د اګست له لومړۍ نېټې د اکټوبر تر ۳۱مې پورې ۲زره او ۷۳۷ امنیتي پېښې ثبت کړې دي.
دغه پېښې د تېر کال د ورته مودې پرتله د ۱۴.۷ سلنه زیاتوالی ښيي.
ملګري ملتونه وایي، د طالبانو مخالفو وسلهوالو جریانونو په دغه درېیو میاشتو کې په ټولیز ډول د ۴۱ امنیتي پېښو مسوولیت منلی چې له دې ډلې ۱۹ پېښې تایید شوې دي. د راپور له مخې؛ دغه جریانونو کې د افغانستان ازادۍ جبهه، د ملي مقاومت جبهه، د ملي نبرد جبهه، د ملي بسیج جبهه، د افغانستان د اسلامي ازادۍ جبهه او د افغانستان د ازادۍ غورځنګ شامل دي.
ملګرو ملتونو دا نهده په داګه کړې، چې د کومو جبهو ادعا شوي بریدونه یې تایید کړي دي. سره له دې په راپور کې راغلي، د طالبانو مخالف پوځي ځواکونه تر اوسه نهدي توانېدلي چې د طالبانو واکمنۍ ته «جدي ننګونه» پیدا کړي.
د داعش خراسان د بریدونو کموالی
په راپور کې د ملګرو ملتونو له حوالې راغلي، چې د روان کال د اګسټ له لومړۍ څخه د اکټوبر تر پای پورې په افغانستان کې د داعش خراسان بریدونه د شمېر او پراختیا له مخې کم شوي دي. د راپور له مخې؛ د اګسټ په ۱۲مه داعش خراسان ډلې ادعا وکړه، دوه جنګیالي یې چې د غلا په تور نیول شوي وو؛ له کندوز زندانه اېستل شوي او وژل شوي دي.
راپور زیاتوي، چې د اګست په ۱۳مه طالبانو د داعش خراسان قوماندان وواژه او د اګست په ۱۵مه داعش بیا ادعا وکړه چې په ننګرهار کې یې یو سړی د طالبانو لپاره د جاسوسۍ په تور اعدام کړی دی.
پر ډیورنډ کرښې نښتې
ملګرو ملتونو ویلي، چې د اګست له لومړۍ نېټې څخه د اکټوبر تر پایه پورې د افغانستان په پولو او ډیورنډ کرښه له پاکستان، ایران او تاجکستان سره څو پېښې رامنځته شوې دي. د راپور پر بنسټ؛ د اګست په ۱۳مه په ننګرهار کې د پاکستاني ځواکونو او طالبانو ترمنځ د یادې ډلې له لوري د امنیتي پوستو د جوړولو پر سر نښته وشوه. هممهاله پاکستاني ځواکونو پر کونړ توغندي وېشتي.
همدا راز (د اګسټ په ۶مه) د طالبانو سرحدي پولیسو له پاکستاني ځواکونو سره د یوې پوستې جوړولو له کبله نښته وکړه. راپور کې ویل شوي، چې د اګست په ۲۵مه او د اکټوبر په ۲۴مه د طالبانو او د تاجکستان د سرحدي پولیسو تر منځ په بدخشان کې ډزې تبادله شوې.
راپور وايي، د اګست په ۲۹مه په کونړ کې دوه جلا پېښې وشوې چې په یوه کې یې د طالبانو او پاکستاني ځواکونو ترمنځ ډزې تبادله شوې او مالي زیانونه یې واړول. په دویمه پېښه کې له پاکستان نه پر کونړ توغندي وویشتل شول.
په راپور کې راغلي، چې د اګست په ۳۰مه د طالبانو او ایران د سرحدي ځواکونو ترمنځ پر یو بل ډزې شوې. لامل یې د ایراني ځواکونو له لوري ایران ته د اوښتونکو افغانانو وهل ډبول یاد شوي دي.
د راپور له مخې؛ د سپتمبر په ۵مه، ۱۴مه او ۱۶مه په کونړ کې د پاکستان له لوري د هاوان او سپکو وسلو ډزې شوې، چې د یوه ملکي وګړي کور یې ویجاړ کړی او پهکې څاروي هم تلف شوي دي.
د طالبانو او پاکستان ترمنځ نښتې
ملګرو ملتونو په خپل راپور کې لیکلي، پاکستان لا هم ادعا کوي چې افغان طالبانو په خپله خاوره کې د پاکستاني طالبانو غورځنګ «ټيټيپي» ته پناه ځایونه ورکړي؛ خو پر کابل واکمن طالبان بیا دغه ادعا ردوي.
د یوناما د چارسمبالې په وینا؛ د اګست له لومړۍ نېټې څخه د اکټوبر تر پایه پورې په افغانستان کې ګڼ هوايي بریدونه او د بېپیلوټه الوتکو فعالیتونه ثبت شوي. د راپور له مخې؛ جاسوسي ډرونونه په غزني، هلمند، کابل، کندهار، خوست، لوګر، ننګرهار، پکتیا او پروان کې لیدل شوي دي.
راپور زیاتوي، د اګست پر ۱۱مه په نورستان او د اګسټ په ۲۷مه په خوست، کونړ او ننګرهار کې هوايي بریدونه شوي چې د TTP د اډو په توګه یادې سیمې یې په نښه کړې او مرګژوبله یې رامنځته کړې ده. د راپور له مخې؛ د سپټمبر په ۱۴مه په خوست، د سپتمبر په ۱۷مه په پکتیکا او پکتیا، د سپتمبر په ۲۳مه په کندهار او د سپتمبر په ۳۰مه په کندوز کې د ډرون پراخ فعالیتونه لیدل شوي.
ملګرو ملتونو ویلي، چې د اکټوبر په ۹مه یو هوايي برید د «ټيټيپي» مشر نور ولي محسود په کابل کې په نښه کړی؛ خو ویل کېږي چې ژوندی پاتې شوی دی. د حافظ ګل بهادر اړوندې ډلې یو غړی د اکټوبر په ۱۰مه په پکتیکا کې په هوايي برید کې په نښه شو.
راپور زیاتوي، چې د طالبانو د دفاع وزارت د عملیاتو له پیل وروسته د اکټوبر له ۱۰مې تر ۱۸مې پورې په ډیورنډ کرښه پرتو ولایتونو کې څو نښتې او هوايي بریدونه رامنځته شول، چې پهکې د اکټوبر پر ۱۵مه په کابل کې د دوو راکټي بریدونو پېښې هم شاملې دي چې مرګژوبله یې اړولې وه.
د طالبانو او پاکستان نښتو کې پراخ تلفات
جورجیوت ګانیون په خپل نوي راپور کې ویلي، چې د اکټوبر له ۱۰مې تر ۱۷مې پورې د طالبانو او پاکستاني ځواکونو ترمنځ په نښتو کې لږ تر لږه ۵۰ ملکي کسان وژل شوي او ۴۵۳ نور ټپیان شوي دي. راپور زیاتوي، چې ډېری تلفات د سپین بولدک او کابل په یو شمېر سیمو کې د هوايي بریدونو او پر ډیورنډ کرښه د جګړو له امله رامنځته شوي.
د راپور له مخې؛ د طالبانو استخباراتو یوناما ته په لیکلې بڼه ویلي، چې د اکټوبر ۱۵مې بریدونو «ګڼ ملکي تلفات» رامنځته کړي او پاکستان له مخکیني توافق څخه سرغړونه کړې ده.
د ملګرو ملتونو پر کارکوونکو محدودیتونه او امنیتي پېښې
ملګرو ملتونو ویلي، چې په دې موده کې یې ۶۳ امنیتي پېښې ثبت کړې چې په مستقیم ډول یې د دوی پر کارکوونکو اغېز کړی دی. راپور زیاتوي، چې د طالبانو د مشر د سخت حکم له پلي کېدو وروسته، چې له مخې یې ښځینه افغان کارکوونکې د ملګرو ملتونو دفترونو ته نه پرېښودل کېږي، محدودیتونه نور هم زیات شوي دي.
د یوناما چارسمبالې لیکلي، چې د طالبانو د دفاع وزارت ځواکونه کابل کې «د ملګرو ملتونو د عملیاتو مرکز» مخې ته ځای پر ځای شوي؛ ترڅو د افغان ښځینه کارکوونکو د ورتګ مخه ونیسي او ورته اقدامات د کابل په نورو دفترونو کې یې هم ترسره شوي دي.
د طالبانو تر واک لاندې د کډوالو ستونزو ته د رسېدنې عالي کمېسیون (د لېندۍ ۲۰مه) خبر ورکړی، پرون چهارشنبه له ایران او پاکستان نه ۴۲۱ کورنۍ چې ټولټال ۲۲۹۹ کسان کېږي؛ په جبري توګه افغانستان ته ستنې کړای شوې دي.
د دغه کمېسیون د راپور له مخې؛ دغه کډوال د کندهار د سپین بولدک، د ننګرهار د تورخم، د هلمند د بهرامچې، د هرات د اسلامکلا او د نیمروز د ورېښمو پله له لارې ستانه کړای شوي دي.
په راپور کې راغلي، د دغه کسانو له ډلې ۱۰۸۴ کډوال د سپین بولدک له لارې، ۱۷۱۳ کډوال د تورخم، ۲۰۴ د بهرامچې، ۱۳۳ د اسلامکلا او ۱۶۵۵ کډوال د ورېښمو پله له لارې ستانه شوي دي. د یاد کمېسیون په راپور کې راغلي، چې ستنو شویو کډوالو ته اړین خدمات برابر شوي دي.
د تازه راپورونو له مخې؛ په پاکستان او ایران کې افغان کډوال له سختو ننګونو سره مخ دي. دواړه هېوادونو د افغانانو کډوالو د نیولو او جبري ستنولو لړۍ چټکه کړې ده. په دغه دواړو هېوادونو کې مېشت افغان کډوال د پولیسو له ناوړه چلنده هم شکایت کوي او وایي، چې غیرانساني چلند ورسره کېږي. په پاکستان کې مېشت افغان کډوال وایي، چې پولیس د دروازو نه خلاصولو سره د افغانانو د کورونو دروازې ماتوي.
ورته مهال د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت خبر ورکړی، په روانه اونۍ کې ۲۲۸ افغان کډوال چې د عراق او پاکستان په زندانونو کې بندیان وو؛ له زندانه تر خوشې کېدو وروسته بېرته افغانستان ته ستانه شوي دي.
په مراکش کې د فاس ښار دوه څلور پوړیزې ودانۍ د سېشنبې په شپه ونړېدې، چې له امله یې ۲۲ کسان مړه او ۱۶ نور ټپیان شول. مراکشي چارواکو ویلي، چې یوه ودانۍ خالي وه؛ خو په بلې هغې کې د ماشوم د زېږون (عقیقې) دودیز مراسم روان وو او اته کورنۍ پهکې مېشتې وې.
ځایي اوسېدونکو ویلي، چې ودانیو له وړاندې درزونه کړي وو او د ژغورنې عملیات لاهم دوام لري او ښایي د مرګ ژوبلې شمېره لوړه شي. فاس ښار د مراکش بېوزله او وروسته پاتې ښار دی.