د افغانستان انټرنشنل موندنې چې د کډوالو د نړۍوالې ورځې (ډسمبر ۱۸مه) سره هممهاله خپرېږي، ښيي چې یو شمېر افغان پناهغوښتونکي له ایران څخه له شړل کېدو وروسته په افغانستان کې له خپلسرو نیونو، شکنجو سره مخ شوي او یو شمېر یې وژل شوي دي.
اکرامالله مسید په خوست کې د طالبانو امنیتي ادارو ته له اجازې او تلاشۍ پرته ننوځي. کله چې دفتر ته ور ننوځي، د امنیې قوماندانۍ او استخباراتو ماموران په موسکا یو بل ته وايي: « د بوټو قاتل راغی». د ده موټر هیڅکله د تېلو ټانک ته نه درېږي، ځکه ټانکۍ یې د طالبانو په امر هر وخت ډکه وي.
د مجاهدینو له پیله د طالبانو تر لومړۍ واکمنۍ او د جمهوري دولت پر وړاندې له جګړې تر اوسنۍ طالبي دورې حقاني شبکه د افغانستان د جګړې یو مهم اړخ دی. دا مهال د دغې شبکې د مشر په توګه سراج الدین حقاني د منځلارۍ تمثیل کوي، چې په اړه یې د تعامل کوونکي طالب په توګه روایت ایجاد شوی دی.
افغانستان انټرنشنل په پنځو ولایتونو کې له هغو ښځو سره مرکې کړې چې د طالبانو د نظام غړي یې د ژوند شریکان، وروڼه او یا پلرونه دي. دا ښځې یا خاموشه ناراضې دي، یا غلې همفکره؛ خو له طالبي کورنیو دا غږونه څرګندوي چې طالبان په خپلو کورونو کې هم د ښځو له یوه غیر علني مخالفت سره مخ دي.
پر افغانستان د طالبانو د دویمې واکمنۍ راهیسې دې ډلې یو ځل بیا سلګونه تورن اشخاص پرته د وکیل له لرلو محاکمه کړي دي. د افغانستان انټرنشنل په دې راپور کې د درېیو تورنو اشخاصو له نیول کېدو تر محاکمې او له محکمې تر زندانه کیسه شوې ده.
پر افغانستان د طالبانو د واکمنۍ له پیله د دغې ډلې مشر د یو ځانګړي حکم له مخې، میلیونونه نجونې له مکتبي او پوهنتوني زده کړو بې برخې کړې. د افغانستان انټرنشنل دا راپور د هغو میلیونونو نجونو د ژوند کیسه کوي چې په زوره له زده کړو بې برخې شوې دي.
د هایلکس ټویوټا موټر دغه غږ د پکتیکا په دې له دوړو او ګڼه ګوڼې ډک بازار کې د ډېرو لپاره د پېژندګلوي وړ دی. د دوکان پر سر د طالبانو سپین بیرغ هسک دی او حاجي مطیع الله دننه له یوه بل تن سره، چې د طالبانو مخکینی سرګروپ دی، د امریکايي او چینايي اېم فور وسلو پر معامله بوخت دی.
نن (د جون ۵مه) د چاپېریال ساتنې له نړۍوالې ورځې سره سمون لري؛ خو افغانستان دغه ورځ داسې مهال نمانځي، چې د اقلیمي بدلونونو له امله ترټولو ډېر اغېزمن هېواد دی.
د کابل او تهران ترمنځ اړیکې یو جدي بدلون تجربه کوي. ددغه بدلون یوه ستره نښه د دواړو خواوو ترمنځ د جیش العدل وسله والې ډلې پر وړاندې د استخباراتي همکاریو پراختیا ده.
د افغانستان انټرنشنل څېړنیز راپور ښيي چې د طالبانو تر کنټرول لاندې له افغانستان څخه یو شمېر افغان ځوانان د ایران له لارې ترکیې او بیا اروپا ته له سختو لارو تېریږي، چې له شکنجې، مرګ او یرغمل کېدو سره مخ کیږي.
د لومړي ځل لپاره په نولسمه پېړۍ کې کارګرانو په امریکا او اروپا کې د کار شرایطو، ساعتونو او حقونو د لا ښه والي لپاره مبارزې پیل کړې. په دې لسیزه کې، د صنعتي انقلاب په ترڅ کې کارګران د سختو کاري شرایطو او اوږدو کاري ساعتونو سره مخامخ شول.
د امریکا او طالبانو تر منځ د دوحې د تړون د پنځم کال په پوره کېدو پر افغانستان د طالبانو د واکمنۍ نېږدې درې نیم کاله پوره کیږي؛ خو افغانستان نه یواځې داخلي سولې ته نهدی رسېدلی، بلکې د طالبانو د واک دوام د افغانستان د خلکو او نړۍوال امنیت لپاره ګواښونه او خطرونه زیات کړي دي.
د ۹۰یمې لسیزې په پیل کې کله چې دا د طالبانو ډله رامنځته شوه، یو شمېر محدود شمېر تاجک قوماندانان له دغې ډلې سره یو ځای شول. د دوی مطرحې څېرې ډېرې کمې دي او د طالبانو له لیکو سره د یو ځای کېدو عوامل یې هم توپیر لري.
لږ تر لږه لسو مېرمنو د افغانستان انټرنشنل سره په جلا - جلا مرکو کې ویلي، چې طالبانو د جنسي تېري ترڅنګ جنسي ځورولې دي. له دغې ډلې اتو مېرمنو ویلي، چې پر هغوی تېری شوی او دوو نورو مېرمنو بیا ویلي، چې طالبانو د پوښتنو ګروېږنو پرمهال د دوی د لوڅ بدن څخه عکسونه او ویډیوګانې اخیستې دي.
له پاخه سړک نه په لږه فاصله کې څو ځایه خټین کورونه یو له بل سره نږدې پراته دي. د دې کورونو خړ دیوالونه له غرني چاپېریال سره ورته ښکاري. د کورونو مخې ته واړه موټر او یونیم دوکان هم لیدل کیږي، خو سیمه تقریباً غلې او له لرې له خلکو خالي ښکاري.
واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته په افغانستان کې د نورو مذهبي لږکیو ترڅنګ سلفيان هم له سختو بندیزونو او ننګونو سره مخ شوي دي. طالبانو د سلفیانو د جوماتونو امامانو ته ویلي، چې خپلې ځینې مذهبي کړنې ترسره نه کړي او تر سخت څار لاندې یې راوستي دي.
د سوریې او منځني ختیز په جبهو کې یو ماته خوړلی ځواک له متفاوتې مذهبي ایډیالوژۍ سره د افغانستان په کندهار کې چې د طالبانو د واک سرچینه او تصمیم نیوونکی مرکز ګڼل کیږي، په ارامه د نفوذ په حال کې دی. دا نفوذ په یوه شپه کې نه دی رامنځته شوی؛ بلکې د تهران د هغې ستراتیژۍ برخه ګڼل کیږي.
د افغانستان ورزشي لوبغالي، چې یو وخت خلک د کرېکټ، فوټبال، وزلوبو او کنسرټونو نندارې ته ورتلل، اوس د طالبانو له خوا د قصاص او بدني سزاوو په ډګرونو بدل شوي دي. دغه لوبغالي چې د خلکو د خوشحالۍ، ورورولۍ، نڅاوو او ورزش شاهد وو، اوس پکې وېره او د سلګونو کسانو ترخې خاطرې پرتې دي.
دا په کابل کې د ۲۰۲۴ کال د ډسمبر میاشتې خورا سړه ورځ وه. حاجي شېر محمد خپلو دریو لوڼو ته ځیر و، چې کتابچې او کتابونه یې سره راټول کړل او د کوټې په کونج کې یې کېښودل. ۲۴ کلنې مشرې لور یې، چې د طب پوهنځي د دویم کال محصله وه، هیله درلوده ډاکټره شي؛
د کندهار ښار په یوه متوسط کور کې ۲۴ کلنه جمیله په خپل زاړه لپټاپ کې لګیا ده، خپل رسنیز توکي يو په بل پسې ډیلیټ کوي او وروسته لپټاپ غلی کوي. د کور فضا غلې او ارامه ده، خو ترڅنګ کوڅه کې د طالبانو له یوه رېنجر موټر نه د ترانې لوړ غږ اورېدل کیږي.
د افغانستان انټرنشنل – پښتو د څېړنو له مخې، د طالبانو د استخباراتو په عمومي او ولایتي ریاستونو کې تورنو اشخاصو ته ۳۱ ډوله بېلابېلې شکنجې ورکول کیږي. په دغه راپور کې افغانستان انټرنشنل – پښتو له ۳۸ هغو کسانو سره خبرې کړې چې د طالبانو استخباراتو نیولي وو او هلته شکنجه شوي دي.
د افغانستان انټرنشنل د موندنو له مخې د امو سیند د نفتو په پروژه کې پراخې قانوني او مقرراتي سرغړونې شوې دي. د افغانستان انټرنشنل د یوه څېړنیز راپور پر اساس؛ په دې قرارداد کې یو له مهمو قانوني سرغړونو څخه د نړۍوالو او کورنیو شرکتونو د ګډون لپاره د ازادې داوطلبۍ نه ترسره کول دي.