د طالبانو د کانونو او پټرولیم وزارت په پنجشیر ولایت کې بهرنیو او افغان پانګواالو ته د زمردو د استخراج ۵۶۰ جوازونه ورکړي دي. د یاد وزارت ویاند همایون افغان وايي، په پنجشیر او کابل کې یې د یاقوتو د کان کیندنې جوازونه هم ورکړي او په درې نورو ولایتونو کې هم کار پرې روان دی.
د طالبانو د کانونو او پټرولیم وزارت ویاند همایون افغان نیویارک ټایمز ته وویل، چې افغانستان ته لا ډېر انجنیران او تخنیکي متخصصان په کار دي.
هغه وویل چې بهرني پانګوال تجربه لرونکي متخصصان له ځان سره راولي او د جوازونو له مخې مکلف دي چې افغانان وګوماري او هغوی ته تخنیکي او د انجنیرۍ مهارتونه ور وښيي.
خو ډېر نوي جوازونه د هغو کانونو لپاره دي چې لا تر اوسه نه دي پرانیستل شوي. سربېره پر دې، ډېر شته کانونه د خرابو زیربناوو او د تجربه لرونکو انجنیرانو او تخنیکي متخصصینو د کمي له امله له ستونزو سره مخ دي.
نیویارک ټایمز وايي، چې د میلیاردونو ډالرو نړیوالو مرستو له لاسه ورکولو وروسته د طالبانو حکومت د افغانستان د بډایه ګرانبیه تیږو او منرالونو په زیرمو حساب کوي.
ورځپاڼه وايي، چې طالبان د پنجشیر اونورو ولایتونو د ګرانبیه تیږو د خرڅلاو له لارې غواړي له دې سترو کاني زیرمو نغذې پیسې ترلاسه کړي.
د ۲۰۲۱ کال په اګست کې واک ته له رسېدو وروسته طالبان وايي، چې له پانګوالو سره یې د ګرانبیه تیږو، سرو زرو، مسو، اوسپنو او کرومایټو په برخه کې ګڼ تړونونه لاسلیک کړي دي.
ورځپاڼه روسي او ایراني پانګوالو او د چین یوه سړک او یوه کمربند پروژې ته اشاره کوي، چې د چین د نړیوال نفوذ لپاره پیل شوې ده.
د امریکا متحده ایالتونو د جیولوژیکي څیړنو پر بنسټ، د افغانستان تر ځمکې لاندې لږترلږه د څو تریلیونه ډالرو په ارزښت زیرمې دي، چې مس، سره زر، کرومایټ، کوبالټ، لیټیم او د یاقوتو، لاجوردو او زمردو په څېر ګرانبیه تیږې پکې شاملیږي.
نیویارک ټایمز وايي، طالبان هڅه کوي هغه څه ترسره کړي چې امریکا د خپل شل کلن حضور په جریان کې ونه شوای کړای.
امریکا نږدې یو میلیارد ډالر د افغانستان د کان کیندنې پروژو د پراختیا لپاره مصرف کړل، خو د پام وړ پرمختګ نه و شوی.
امنیتي اندیښنې، ناسمې زیربناوې، فساد او حکومتي تګلارې هغه ننګونې وې چې پخوا هم موجودې وې او اوس د طالبانو پر وړاندې هم دا ننګونې پرتې دي.
نیویارک ټایمز وايي، طالبان اوس د زمردو له پلورلو مالیه ټولوي.
ترکیې، قطر، چین او ایران په اوسپنې، سرو زرو، مسو او سمنټو کې پانګونه کړې ده. د ازبکستان یوې کمپنۍ د افغانستان په شمال کې د تیلو د استخراج لپاره تړونونه کړي دي.
رحمت الله شریفي، چې په لیلام کې یې دوه ډوله زمرد اخیستي وو، نیویارک ټایمز ته وویل: « دولت د هېواد د پرمختګ لپاره پیسو ته اړتیا لري. پوښتنه دا ده چې ایا دوی به دا د افغان ولس په ګټه وکاروي؟».
نیویارک ټایمز وايي، طالبان د کانونو د استخراج پروژو له لارې هڅه کوي د نړیوالو مرستو نشتوالی جبران کړي.
