طالبان وایي، چې په کراچۍ ښار کې یې ۱۷ افغان کډوال له پولیسو خوشې کړي دي
د پاکستان په کراچۍ ښار کې د طالبانو قونسلګري وایي چې د کراچۍ په ښار کې مېشت اوولس افغان کډوال یې د پولیسو له منګولو خوشې کړي او پرته له زنداني کېدو یې خپلو کورنو ته لېږلي دي.
د پاکستان په کراچۍ ښار کې د طالبانو قونسلګري وایي چې د کراچۍ په ښار کې مېشت اوولس افغان کډوال یې د پولیسو له منګولو خوشې کړي او پرته له زنداني کېدو یې خپلو کورنو ته لېږلي دي.
په کراچۍ ښار کې د طالبانو قونسلګرۍ په ایکس لیکلي: «په کراچۍ کې مېشت ۱۷ افغانان د پولیسو له توقیف ځای څخه خوشې شول او زندان ته د لیږدولو د مخه خپلو کورونو ته ستانه شول. دا افغانان، چې د کډوالۍ کارتونه یې درلودل، د ګلشن معمار پولیسو له خوا ونیول شول، چې پر وخت اقدام مو وکړ، د نیول کېدو دمخه له پورته ذکر شوې سیمې څخه خوشې شول.»
نن د پاکستان په زیاتو ښارونو کې د پولیسو له خوا افغان کډوال نیول شوي.
د پاکستان حکومت د (ای سي سي) او (پي او ار) کارت لرونکو افغانانو ته خبرداری ورکړی چې د روانې میاشتې تر لسمې نېټې له پاکستان ووځي.
همدا ډول د پاکستان په ټولو ښارونو کې پولیسو د افغان کډوالو پر وړاندې عملیات پېل کړي، افغانان نیول کیږي او جبري ویستل کیږي.
یاده دې وي چې د پاکستان حکومت پلان لري چې درې میلیونه افغان کډوال له خپلې خاورې جبري اوباسي او بېرته یې افغانستان ته ستانه کړي.
د متحده ایالاتو د مرکزي استخباراتو (سي ای اې) پخوانۍ مامورې سارا اډمز ویلي، طالبان لوېدیځ ته دروغ وایي چې داعش خراسان په افغانستان کې نشته. نوموړې ویلي، ختیځ او شمال دواړو کې دغه ډله فعاله ده او هغه مشران یې ژوندي دي چې طالبانو ویلي وو وژل شوي دي.
سارا اډمز پر ایکس لیکلي چې داعش خراسان باید په افغانستان کې نقشه شي او له منځه یوړل شي، ځکه دا ډله په افغانستان کې ده.
نوموړې طالبان دروغجن بللي او لیکلي یې دي: «د طالبانو یو مشهور دروغ دا دي چې هغوی د داعش خراسان ډله له افغانستان څخه ورکه بللې وه. تاسو به حتا ځینې امریکایي چارواکي هم لیدلي وي چې دا خبره تکراروي؛ خو هغوی چې محتاط دي، وايي چې داعش خراسان لا هم د طالبانو سره په ختیځ کې " پاتې" دي.»
نوموړې زیاتوي چې طالبانو لوېدیځ ته غلت مالومات ورکړي، د داعش خراسان څلور مهم مشران ګلمرود خلیموف، ثناالله غفاري، عمر فاروق او قیص لغمانی وژل شوي بلکې دوی ژوندي دي او د افغانستان له شمال څخه پټ فعالتونه کوي.
نوموړې زیاتوي: « تاسو د جنرال ګلمرود خلیموف په مشرۍ څانګه پېژنئ (هو، دا هم ژوندی دی)، او موږ دقیقاً ښیو چې هغه چیرته فعالیت کوي. بیا د داعش خراسان مشر او د کابل هوایي میدان ابی دروازې د ماسټر پلان جوړوونکي ثنا الله غفاري د قوماندې لاندې دویم جوړښت دی، چې دوه نور ترهګر هم پکې شامل دي، طالبانو هڅه کړې وه چې لویدیز ته باور ورکړي چې هغه مړه دی، لکه خلیموف. خو دا کسان ژوندی دي. د دې ترهګرو کې عمر فاروق او قیص لغماني هم شامل دي.»
د سارا په وینا شمال کې دوه جلا د قوماندې جوړښتونه شته او فعالیتونه یې روان دي؛ خو طالبان په دې باور دي چې د دوی شتون داعش خراسان تېښتې ته اړ کړی.
د راپورونو له مخې، داعش خراسان یو ځل بیا په افغانستان کې خپل فعالیتونه کړندي کړي او وخت ناوخت مهم اهداف په نښه کوي. د طالبانو د ټولګټو چارو وزیر خلیل حقاني باندې ځانمرګي دا خبره ثابته کړه چې دا ډله لا هم په دغه هېواد کې په چټکۍ خپل نفوذ پراخه کوي.
یاده دې وي چې د ملګرو ملتونو د ترهګرۍ ضد مبارزې چارواکو د تېرې فېبروري میاشتې په لسمه د امنيت شورا غونډه کې خبرداری ورکړی و، چې په افغانستان کې داعش خراسان ډله نه يواځې سيمې بلکې نړۍ ته اوس هم مهم ګواښ دی.
طالبان وايي، چې د دغې ډلې د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي د ایران د بهرنیو چارو وزارت سلاکار محمدرضا بهرامي او د کابل لپاره د تهران له سفیر عليرضا بېګدلي سره لیدلي دي.
د دغه وزارت ویاند حفیظ ضیااحمد تکل د پنجشنبې په ورځ ( د وري په ۱۴مه) د اېکسپاڼې له لارې په یوه بیان کې زیاته کړې چې په دې لیدنه کې د دواړو هېوادونو ترمنځ د اړیکو نوی پړاو، وروستیو پرمختګونو، د اوبو موضوع او په ایران کې د مېشتو افغان کډوالو د وضعیت په تړاو هراړخیز بحث شوی دی.
تکل دامیرخان متقي په حواله ویلي چې د ایران او افغانستان اړیکې د پراختیا په حال کې دي او ټینګار یې کړی چې دواړه هېوادونه باید له شته فرصتونو څخه لویه ګټه واخلي.
بلخوا د ایران د بهرنیو چارو وزارت سلاکارمحمدرضا بهرامي هم کابل ته د ایران د بهرنیو چارو وزیر له وروستي سفر وروسته، د دواړو هېوادونو په اړیکو کې د نوي پړاو یادونه کړې او په وینا یې افغانستان او ایران کولای شي دوهاړخیزې چارې په ښه ډول مدیریت کړي.
د یادونې ده چې ایران د سیمې او نړۍ د نورو هېوادونو په څېر طالبان په رسمیت نهپېژني، خو پر افغانستان د دغې ډلې له واکمنېدو راهیسې د کابل او تهران راشه درشه ورځ تر بلې د پراخېدو په حال کې ده.
د خېبر پښتونخوا اویا کلن حیات خان چې د میراوس په نامه یې لسګونه کاله پښتنو ته ټوکې، مسخرې، تمثیلي پارچې او سندرې وویلې د ورپېښې ناروغۍ له امله د پېښور په یو روغتون کې مړ شو. میراوس د شکر ناروغي لرله.
میراوس درې لسیزې د راډيو او تلوېزون له لارې طنزیه پروګرامونه مخته یوړل، د سټيج په سر یې تمثیلي پارچې وړاندې کړې او په خپل طنز، ټوکو ټکالو او طنزیه سندرو یې پښتانه وخندول.
د پښتو ژبې دغه ممثل له اوږدې مودې په روغتون کې و او درملنه یې روانه وه؛ خو سخت اقتصادي مشکلات یې درلودل.
د نوموړي مینه وال حکومتي ادارې او پښتون قام ملامته کوي چې د مېرواس په درملنه کې یې ورسره لاسنوی ونه کړ.
په دې ورستیو کې د خېبرپښتونخوا حکومت د سیاحت ادارې د مېراوس له کورنۍ سره ۵ لکه کالدارې مرسته کړې وه؛ خو د کورنۍ غړو یې ویلي وو چې په درملنه یې ډېرې پېسې راځي.
دغه پېژندل شوی ټوکمار د خېبر پښتونخوا د چارسدې ولسوالۍ اړوند د تنګي ملاخېلو اوسېدونکی و، نوموړي له یوې مېرمنې پنځه اولادونه درلودل.
د کورنۍ غړو یې رسنیو ته ویلي وو، چې د نوموړي جنازه به سبا د جمعې په ورځ د چارسدې په تنګي سیمه کې ادا شي او په خپل پلرني ټاټوبي کې به خاورو ته وسپارل شي.
د ایران د بهرنیو چارو وزیر سلاکار رضا بهرامي په کابل کې د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي سره کتلي دي. د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت وايي، چې په دې کتنه کې د دواړو هېوادونو اړيکو کې د نوي فصل، وروستيو پرمختګونو، د اوبو او ايران کې مېشتو افغان کډوالو په تړاو خبرې شوې دي.
یاد وزارت پر خپله اېکسپاڼه ولیکل، چې د طالبانو د بهرنیو چارو وزير له ايران سره د افغانستان اړيکې مخ پر ودې وبللې او ټينګار يې وکړ چې دواړه هېوادونه له شته فرصتونو بشپړه ګټه پورته کړي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت د ایران د بهرنیو چارو وزیر د سلاکار رضا بهرامي له قوله ویلي، چې کابل ته د ايران د بهرنيو چارو د وزير له سفر وروسته دوو اړخيزو اړيکو کې نوی پړاو رامنځته شوی او ټينګار يې کړی، چې دواړه هېوادونه وکولای شي دوې اړخيزې چارې په ښه ډول مديريت کړي.
ایران او طالبانو په دې وروستیو کې خپلې اړیکې پیاوړې کړې او د دواړو خواوو پلاوي تګ او راتګ کوي.
د ایران د بهرنیو چارو وزیر د تیر کال په سلواغې میاشت کې کابل ته سفر وکړ او د طالبانو د بهرنیو چارو، دفاع وزیرانو و ددې ډلې له رییس الوزار او نورو چارواکو سره یې لیدنې کتنې وکړې.
په دغو لیدنو کتنو کې پر دوه اړخیزو اړیکو، د اوبو او کډوالو پر مسایلو او نورو موضوعاتو خبرې وشوې.
دغه سفر داسې مهال دی، چې ایران په دې وروستیو کې د متحده ایالاتو تر فشارونو لاندې دی.
برېتانوۍ ګارډین ورځپاڼې په خپل یوه راپور کې لیکلي، چې د امریکا د نړیوالې پراختیا پر سازمان د ولسمشر ډونالډ ټرمپ د مرستو بندولو له امله په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان له لوري پرمخ وړل کېدونکي له ۲۰۰ ډیر روغتیايي مرکزونه تړل شوي او یا یې هم فعالیت درېدلی دی.
په راپور کې ویل شوي، چې په تړل شویو روغتیايي مرکزونو کې د واکسین، د مېندو او ماشومانو لپاره د روغتیايي خدماتو او په نورو حیاتي برخو کې د ۱،۸۴ میلیونه کسانو لپاره خدمات وړاندې کېدل.
راپور زیاتوي، چې په جنوري میاشت کې د ډونالډ ټرمپ له لوري د امریکا پر بهرنیو مرستو له بندیز لګولو وروسته د افغانستان په ۳۴ ولایتونو کې ۲۸ روغتیايي مرکزونه بند شوي دي.
پر همدغه مهال د روغتیا نړیوال سازمان یاد وضعیت د «بشري ناورین د زیاتیدو» لامل بللی دی.
د روغتیا نړیوال سازمان وايي، د افغانستان په شمال لویدیزو او شمال ختیزو ولایتونو کې له درېیمې برخې ډیر کلینیکونه تړل شوي او د بودجې د نشتوالي له امله به تر جون میاشتې ښايي ۲۲۰ نور کلینیکونه وتړل شي.
په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان د اړېکو مشر ډاکټر اجیال سلطاني وايي:« د روغتیايي مرکزونو تړل کېدل دا بحرانونه لا پسې زیاتوي، په ځانګړې توګه بې ځایه شوي او ټولنې د ناروغیو، خوارځواکۍ او روغتیايي خدمتونو ته د نه لاسرسي له جدي خطر سره مخ دي.»
نوموړی وايي، په کلیوالي سیمو کې همدا روغتیايي مرکزونه خلکو ته د روغتیايي خدمتونو د وړاندې کولو یوازینۍ سرچینه وه او د طالبانو له لوري له محرم پرته ښځو ته د سفر نه ورکولو محدودیتونه به روغتیايي خدمتونو ته د ښځو لاسرسی نور هم محدود کړي.
د امریکا له لوري پر بهرنیو مرستو بندیز نور سازمانونه هم اغیزمن کړي دي.
د ماشومانو د ژغورنې (Save the Children) ادارې هم د مالي کمښت له امله د خپلو ۳۲ کلینیکونو څخه ۱۸ تړلي او پاتې ۱۴ یې یوازې د یوې میاشتې لپاره مالي امکانات لري.
د یاد سازمان ویاند ګارډین ورځپاڼې ته ویلي:« دغو ۳۲ کلینیکونو کې د جنوري په میاشت کې یوازې ۱۳۴۰۰۰ ماشومانو لپاره روغتیايي خدمتونه ترسره کړي.»
پر همدغه مهال د عبدل په نوم په هرات کې د یوه روغتیايي مرکز همغږوال ګارډین ورځپاڼې ته وویل:« زموږ سازمان د مالي سرچینو د نشتوالي له امله مجبور شو، چې ۲۳ روغتیايي مرکزونه وتړي. په دغو کې ګرځنده روغتیايي ډلې هم شاملې وې.»
نوموړی وایي، دغو کلینیکونو د هرات ولایت په نهو ولسوالیو کې شاوخوا ۱۲زره کسانو، په ځانګړې ډول ۲۰ زره نوزېږو ماشومانو او امیدوارو میندو ته روغتیايي خدمات وړاندې کول. هغه وايي، «موږ توانیدلي یو چې د یوې بلې سرچینې له لارې لږ مالي مرسته ترلاسه کړو او څلور کلینیکونه مو بېرته پرانیستل، خو لا هم ډیر خلک له روغتیايي خدمتونو څخه بې برخې دي.»
د روغتیا نړیوال سازمان د افغانستان د روغتیايي سکټور د لا خرابیدو په اړه اندیښنه ښودلې او وايي، چې د یوسیډ د مرستو بندیدو سره ښايي نور نړیوال مرستندویان هم خپل بشري ملاتړ کم او یا هم بند کړي.
ډاکټر اجیال سلطانی زیاتوي:« که نور مرسته کوونکي خپلې مرستې کمې یا بندې کړي دا به د عملیاتو پر وړتیا منفي اغیزې وکړي او د ژوند ژغورنې خدماتو وړاندې کولو ظرفیت به کم کړي.»
د ګارډین ورځپاڼې په راپور کې ویل شوي، چې د ناروې د کډوالو شورا هم د امریکا د مالي بندیزونو له امله خپل ځینې پروګرامونه درولي دي.
په افغانستان کې د ناروې د کډوالو شورا سرپرسته مشره سوزان میګن وایي:« زه غواړم دا واضح کړم چې د ناروې د کډوالو شورا په افغانستان کې خپل فعالیتونه نه بندوي، خو د امریکا د مالي بندیزونو له امله موږ مجبور شوي یو چې خپل ځینې پرورګرامونه پای ته ورسوو.»
د ناروې د کډوالو شورا ګارډین ته ویلي، چې د بې ځایه شویو لپاره د استوګنې، خوراکي توکو او نورو اړتیا وړ توکو چمتو کولو په برخه کې یې خپل دوه دفترونه تړلي او دوه نور یې هم د تړل کېدو له ګواښ سره مخ دي.