د ننګرهار پخوانی والي او د جمهوري غوښتونکو خوځښت د سیاسي اړیکو مشر
دا باید ومنو چې په تیرو څو لسیزو کې د حکومتونو او رژیمونو له ادلون او بدلون سره د افغانانو په منځ کې سرې او شنې کرښې واچول شولې او د دې کرښو پلویان او دویم نسل وارثین اوس هم د همغو پخوانیو ناکامو کرښو روایتونه تقویه کوي.
دا کرښې چا واچولې او د چا په لاس تقویه شولې؟ ایا موږ خپل ځان او یا د دې کرښو طراحان پیژندلي؟ که پیژندلي مو دي، څه عبرت مو اخیستی دی که نه؟ ایا غواړو چې په ماضي او حال بد حالت کې واوسیږو او که یا غواړو چې د اوس بد حالت نه ووځو او دمثبت تغیر په اساس د راتلونکي نسل لپاره کار وشي؟ ایا کرار کینو او هر څه تقدیر ته حواله کړو او یا تدبیر په واسطه خپل تقدیر بدل کړو؟
زما په اند دا هغه مهم سوالونه دي چې موږ هر یو یې د خپل ځان نه وکړو او بیا د خپل ځان لپاره خپله تګلاره پخپله وټاکو.
مخکې له دې چې د پورته پوښتنو په هکله خپل نظر څرګند کړم، ډیری افغانان وایي چې د افغانانو هیڅ په وسه پوره نه دي، کرار باید کیني او خپل تقدیر ته انتظار وکاږي. پریږدو چې ګاونډیان او دنیا څه کوي، هغه دې وکړي. دا ډول روایت په هر لحاط نا سم دی.
د اسلام له اړخه، الله تعالی وایي چې که یو قوم په خپل حالت کې پخپله تغیر رانه ولي، نو الله تعالی هم د هغه قوم په حالت کې تغیر نه راولي.
افغانان که هیڅ نشي کولې نو دا خو کولې شي چې د بدو کسانو ملاتړ ونه کړي. د یو بد په عوض د بل بد حمایت ونه کړي. هیچا په چاکې پړي نه دي اچولي چې مجبوره یې کړي چې د بدو حمایت او صفت وکړي.
د دنیا اکثره ملکونه بد ګاونډیان لري او د دنیا ډیر ملکونه د یو بل سره ستونزې هم لري، خو ولس او مشران یې کوښښ کوي چې د خپلو ګټو لپاره کار وکړي او پرې نه ږدي چې نور د دوی په برخلیک لوبې وکړي. که د یو هیواد وګړي هر څومره ضعیفه هم وي او په خپلو ملي ګټو ودریږي، نور هیوادونه ډیر څه نشي کولی.
یو هیواد د بل هیواد په هکله هغه وخت اسانه تصمیم نیسي یا نفوذ پیدا کوي چې ولس او مشران یې د نورو له خوا استعمال شي او ولس او مشران خپلو شخصي ګټو ته په ملي ګټو ترجیح ورکړي.افغانستان یې ښه مثال دی. که ټول ونه وایو خو اکثره مشرانو یې د خپل قدرت نیولو او ساتلو او هم ولس د محبوریت یا د فقر له وجهې د نورو اجنداوې تطبیق کړې دي.
راځم پورته پوښتنو ته. د افغانانو منځ کې شنې او سرې کرښې د شلمې پیړۍ ایډیالوژي ګانو د پان سوسیالیزم یا کمونیزم، پان اسلامیزم، پان نیشنلزم، پان امپریالیزم او نورو پانو واچولې. دا پانونه نور نشته خو زیات افغانان لا اوس هم فکر کوي چې دا پانونه شته او یا به بیا راژوندي شي. د دې پانونو موسسین له دغو پانونو نه تیر شوي دي خو افغانستان کې لا اوس هم د دغو پانونو اول نسل او اوس دویم نسل یې لا هم د خپلو پلرونو په نقش قدم روان دي. چا د یو او چا د بل د مړو او ژوندیو ناکامو مشرانو عکسونه په خپلو پروفایلونو لګولي دي. څوک یو ناکام مشر ته ملي مشر او ملي رهبر وایي او څوک بل ته.
د دې شنو او سرو کرښو روایتونه تیرو ناکامو مشرانو او اوس د هغوي وارثین تقویه کوي.
راځي دا ومنو چې زموږ اکثریت مطلق مشران په تیرو څو لسیزو او پیړیو کې ناکام مشران وو. باید د مړو او ژوندیو ناکامو مشرانو عکسونه په خپلو پروفایلو ونه ولګوو.کله چې زموږ په فکرونو کې د اوس وخت د شرایطو په اساس تغیر رامنځته شو، نو بیا کولې شو چې په خپلو منځو کې د پانونو شنې او سرې کرښې له منځه یوسو، سره متحد شو او د خود خواهۍ او انسان پرستۍ نه ملي پرستۍ میدان ته داخل شو.
په ټولو مجالسو، رسنیو، فیسبوکاو ټویټر سپیسونو کې مړه یا ژوندي ناکام مشران ستایل کیږي او یا ورته د ملي مشر او ملي رهبر القاب استعمالیږي، نو دنیا هم وایي چې دا ملت تر اوسه په دې نه دی پوهیدلی او اوس هم د بدو او ناکامو مشرانو پیروي کوي، د دغه ملت نه څه نه جوړیږي.
همدا علت دی چې د ځینو هیوادونو مشران افغانانو ته قبایلي ټولنه وایي چې همیشه دوی په خپلو منځو کې په جنګ کې اخته وو او ځوان نسل یې هم د تیرو ناکامو مشرانو پیروان یا وارثین دي. له دوی نه څه نه جوړیږي.
د قبایلي ټولنې روایت هم افغانانو پخپله د یو بل په ضد استعمال کړیدی، نو نور به خامخا افغانانو ته دا القاب او نومونه استعمالوي. زما په اند، هیڅوک نه غواړي چې په بد حالت کې و اوسیږي، خو هغه وخت د بد حالت نه وتلې شو چې په تیرو بدو ماضي حالت کې په فکري لحاظ ونه اوسیږو او دا تغیر په خپل فکر او ذهن کې پخپله رامنځته کړو.
دلته مشکل په نامه تعلیمیافته او باسواده قشر جوړ کړی دی چې په خپلو منځو کې په ماضي جنګونه او بحثونه کوي. عام ولس لپاره دا مسایل مهم نه دي ځکه هغوی ډوډۍ غواړي او په عملي شکل په خپل ژوند کې تغیر غواړي چې خپلو اولادونو ته یوه مړۍ ډوډۍ په اسانه پیدا کړي.
د عام ولس لپاره دا پانونه مهم نه دي ځکه په ټولو رژیمونو کې دوی دهقاني کوله یا یې لاس مزدوري. د دوی لپاره دا مهم نه دی چې د کمونیزم، اسلامیزم، امپریالیزم، نیشنلیزم او یا نورو پانونو ټیکه داران په ارګ کې ناست دي که بل څوک.
هو! عام ولس د یوې مړۍ ډوډۍ لپاره که خپل بډوډي او لوڼې او ماشومان خرڅوي، که چا ورته لږ امکانات برابر کړل، نو هم خپل ورور وژني او هم خپل ملک ودانیو او سرکونو ته د بوشکو ماینونه ږدي. د دوی لپاره همدا جهاد دی چې د دې دنیا د غمونو نه سترګې پټې کړي.
که تقدیر د افغانانو حالت بدلولې، نو اوس به وخته بدل شوی وی، خو تقدیر یوازې په تدبیر بدلیدلی شي.
تر څو چې په نامه باسواده او تعلیمیافته افغانان د اوسنیو او تیرو ناکامو مشرانو ناکام روایتونه تقویه کوي، زما ګومان نه شي چې افغانان خپلو ستونزو ته د حل لارې چارې پیدا کړي ځکه تعلیمایافته او باسواده نسل یې په غلطه روان دی.
د حل لار د روایتونو تغیر دی، بیا د واحدروایت امکان لري چې افغانان په شریکه سره کار وکړي.
نن مې د طالبانو د دفاع وزیر، ملا یعقوب خبرې اوریدلې که همدا خبرې دوی پخپله په خپلو منځو کې عملي کړي، په خپلو فکرونو کې تغیر راولي او نظام د ملت مالکیت وګڼي او ملت ته حق د بیان، ژوند، کار او سیاست ورکړي، ښه خبره ده. مشکل حل کیږي.که دوی د تیر ناکام روایت لپاره چې د نفی او انحصار د قدرت سیاست و، تقویه کوي بیا خو مشکل نه حل کیږي. مشکل په خبرو او عمل حل کیږي نه یوازې په خبرو.
خبرې د ماشومانو هم زده دي خو عمل بیا د مشرانو او حاکمانو کار دی. که د حاکمو طالب چارواکو او د دوی د مخالفینو په ذهن او فکر کې عملي تغیر رامنځته نشي، بیا خبرې هیڅ معنا نه لري. نه به حاکم طالبان د خپل حاکمیت نه خوند واخلي، نه به د دنیا له خوا د یو مشروع حاکمیت په بڼه وپیژندل شي او نه به یې مخالفین، تر ما پورې،یوازې د خبرو له لارې څه وکړای شې.
