چهار سال زیر حاکمیت طالبان

محمدنبی عمری، معین وزارت داخله طالبان معتقد است که ساختار و مدل نظام طالبان از الگوی ولایتی شبکه حقانی کپی‌برداری شده؛ مدلی که پیش از تاسیس امارت اسلامی طالبان، در خوست اجرا شده بود.

در ۱۶ نوامبر ۲۰۰۱، در ولسوالی نادرشاه کوت ولایت خوست، در حالی که جلال‌الدین حقانی در خانه سراج‌الدین زدران حضور داشت، هواپیماهای امریکایی حمله‌ای هوایی انجام دادند. در این حمله، همراهان حقانی و ۱۲ عضو خانواده حاجی سراج‌الدین کشته شدند.

عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای به مناسبت چهار سالگی حاکمیت طالبان گفته است دستگاه عدالت کنونی «خودسرانه و ناعادلانه» است و از طالبان خواسته تا «چارچوب‌های قانونی رسمی و حاکمیت قانون را فوراً بازگرداند».

روزنامه دان چاپ پاکستان در تحلیلی به مناسبت چهارمین سالگرد قدرت‌گیری طالبان نوشته است که امیدهای اسلام‌آباد به یک پیروزی راهبردی در افغانستان بر باد رفته و آنچه زمانی فرصت تلقی می‌شد، امروز به بحرانی تمام‌عیار برای پاکستان بدل شده است.

مرکز آزادی بیان به مناسبت چهارمین سالگرد سقوط حکومت پیشین، نسبت به وضعیت خبرنگاران افغان در افغانستان و کشورهای پاکستان، ایران و ترکیه ابراز نگرانی کرد. این مرکز از حکومت کانادا خواست از آزادی بیان حمایت کرده و روند پناهندگی خبرنگاران افغان را تسهیل کند.

در افغانستان خانواده‌های زیادی وجود دارند که مردان آن‌ها از مقام‌های طالبان هستند، اما زنان‌شان با محدودیت‌های طالبانی جنگ پنهانی دارند.

تاریخ افغانستان در حدود ۳۵ سال اخیر، مملو از بحران‌ها و فراز و نشیب‌های شدید بوده است. ضروری است که سیاست افغانستان از دوران تاریک دهه ۹۰، تا تشکیل و سقوط جمهوریت و همچنین وضعیت کنونی زیر سلطه طالبان، بررسی تاریخی و عمیق صورت گیرد.

گروهی از محققان، متخصصان، طراحان، مترجمان و فعالان حقوق بشر آرشیفی را برای ثبت فرمان‌های صادرشده توسط طالبان، شهادت‌ها و گزارش‌های مرتبط با نقض حقوق بشر ایجاد کردند. به گفته این فعالان این آرشیف به عنوان منبعی مستقل برای پژوهش، عدالت‌طلبی و پاسخگویی عمل می‌کند.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان درباره چهارمین سالگرد سلطه این گروه بر افغانستان، با شبکه طلوع‌نیوز گفت‌وگو کرده است. در بخشی از این گفت‌وگو صدای سخنگوی طالبان قطع شد و تصویر روی مجری قرار گرفت. سپس صدای ضبط شده ذبیح‌الله مجاهد پخش شد.

آسوشیتدپرس گزارش داد با تسلط مستقیم رهبر طالبان بر سلاح‌ها و تجهیزات نظامی، نفوذ سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله طالبان تضعیف شده و وزارت‌های دفاع و داخله به حاشیه رانده شده‌اند. حقانی که در گذشته بارها از هبت‌الله انتقاد کرده بود، اکنون نمی‌تواند در جنگ با جناح قندهار پیروز شود.

چهار سال پس از فروپاشی حکومت پیشین افغانستان و بازگشت طالبان به قدرت، سیاست امریکا در قبال این گروه مسیری پر پیچ‌ و خم و چندلایه را طی کرده است. در این دوره، سه اصل بنیادین به‌طور روشن در رویکرد امریکا دیده می‌شود:

هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان روز جمعه، ۲۴ اسد، به دوره سرپرستی اداره طالبان پایان داد. آخندزاده در پیامی به مناسبت چهارمین سالگرد به قدرت رسیدن طالبان، از تمام وزیران و مقام‌های این گروه خواست که از کلمه «سرپرست» برای اداره طالبان استفاده نکنند.

سازمان عفو بین‌الملل در چهارمین سالگرد سلطه طالبان بر کشور خواستار توقف محاکمه افراد براساس تفسیر طالبان از شریعت اسلام و بازگرداندن نظام حقوقی رسمی در افغانستان شد. این سازمان از طالبان خواست با توجه به تعهدات بین‌المللی افغانستان، به اجرای ناعادلانه و خودسرانه عدالت پایان دهد.

در چهارمین سالروز تسلط طالبان بر افغانستان، کارشناسان سازمان ملل این گروه را به سرکوب جنسیتی، نقض حقوق بشر و بی‌اعتنایی به قوانین بین‌المللی متهم کردند. آنها از جهان خواستند تا با هرگونه تلاش برای عادی‌سازی رژیم طالبان مقابله کرده و برای پاسخگو ساختن رهبران این گروه اقدام کند.

شورای پناهندگان ناروی در سالگرد سلطه طالبان بر کشور اعلام کرد که سال‌ها پیشرفت افغانستان به ویژه در حوزه زنان نابود شده است. این شورا خواستار مبارزه مشترک برای تأمین حقوق زنان شد و خطاب به جامعه جهانی گفت که اکنون زمان روی‌گرداندن از افغانستان نیست.

سازمان حمایت از جامعه مدنی و خبرنگاران افغان در تبعید به مناسبت چهارمین سالگرد تسلط دوباره طالبان بر افغانستان نسبت به نقض حقوق بشر و محرومیت زنان افغان ابراز نگرانی کرد. این سازمان از کشورهای حامی طالبان خواسته است تا خواسته‌های زنان را قربانی منافع سیاسی خود نکنند.

حزب عدالت و آزادی به رهبری سرور دانش و حزب وحدت اسلامی به رهبری کریم خلیلی، در بیانیه‌های جداگانه به مناسبت چهارمین سالگرد سقوط حکومت پیشین، بر لزوم تشکیل نظام فراگیر در افغانستان تاکید کردند. این دو حزب سیاسی افزودند که سیاست تعامل یک‌جانبه با طالبان «شکست‌ خورده و ناکام» است.

زنان افغان در چهارمین سالروز تسلط طالبان بر افغانستان در شهرهای کابل، اسلام‌آباد و کویته پاکستان و اصفهان ایران علیه طالبان اعتراض کردند. آن‌ها ۱۵ آگست را «روز سیاه» خواندند و از جامعه جهانی خواستند که طالبان را به رسمیت نشناسد و از حقوق زنان حمایت کند.