رویټرز خبري اژانس پر اسرایل د حماس په برید کې د پردې تر شا د یوه قومندان رول ته کتنه کړې او هغه یې د تېرې شنبې ورځې د برید اصلي پلانګر بللی دی. اسراییل د سپټمبر پر ۱۱ دا برید د خپل هېواد په تاریخ کې تر ټولو مرګونی بللی.
حماس ته نږدې سرچینو د دې برید متفکر مغز او اصلي پلانګر هم فلسطینی مبارز او د حماس غړی محمد الضیف – ضیف- بللی دی.
نوموړي د برید پر مهال چې زرګونه راکټونه د اسراییل لور ته توغول کېدل، په یوه غږیز پیغام کې دا عملیات سیل الاقصا بللي دي.
د ضیف دا نوم ښيي چې دا برید یې بیت المقدس کې پر اقصا جومات د اسراییل د برید په غچ کې کړی دی.
حماس ته نږدې سرچینې رویټرز ته ویلي، ضیف د ۲۰۲۱ په مۍ کې او د مسلمانانو پر دریم سپېڅلي ځای د اسراییل له برید وروسته پر همدې عملیاتو کار پیل کړ چې نتیجه یې اوس د زرګونو کسانو مرګ ژوبله ده.
د دې سرچینې په خبره، په رژوه کې پر اقصا جومات د اسراییل برید او د لمونځغاړو وهل ټکول او له دې ځای د بوډا او ځوانانو اېستلو مسلمانان غوسه کړل او په همغه کال یې د اسراییل او حماس ۱۱ ورځنۍ جګړې ته لمن ووهله.
پر ۱۹۷۳ کال د اسراییل او عربو له جګړې راهیسې د حماس وروستی برید د اسراییل ترټولو لویه کمزوري بلل کېږي. اسراییل په ځواب کې هوايي بریدونه پیل کړل چې تراوسه پکې زرګونه فلسطینیانو ته مرګ ژوبله اوښتې ده.
اسراییل دا هم وايي هغه زر وسلوال یې وژلي چې له غزې اسراییل ته اوښتي و.
رویټرز وايي، تر ۲۰۲۱ کال پورې ضیف د اسراییل په اوو بریدونو کې بچ شوی دی.
ضیف ډېرې کمې خبرې کوي او په عمومی غونډو کې نه ښکاري. کله چې د حماس تلویزون وویل د شنبې په ورځ ضیف خبرې کوي، نو فلسطینیان پوه شول چې مهمه پېښه کېږي.
هغه په ریکارډ شوي غږیز پیغام کې وویل:
«نن د اقصا غوسه، زموږ د ملت او ولس غوسه چاودنه کوي. زما مجاهدینو نن ستاسو ورځ ده چې دا جنایتکار اسراییل پوه کړی چې وخت یې تمام دی.»
رویټرز وايي، د ضیف درې انځورونه شته چې یو یې شل کلنۍ کې بل یې نقاب او دریم یې د غږیز پیغام د خپرېدو پر مهال د سیوري انځور.
د هغه د پټنځي مالومات هم نشته، خو باور دا دی چې د غزې په کوم سورنګ کې پټ دی.
اسراییلۍ امنیتي سرچینې هم ویلي چې ضیف د دې عملیاتو پلانولو او عملي کولو کې مخامخ ښکېل دی.
فلسطینۍ سرچیې وايي اسراییل غزه کې د ضیف پر پلرني کور برید کړی چې پکې د نوموړی یو ورور او د کورنۍ دوه نور غړي وژل شوي دي.
حماس ته نږدې بله سرچینه وايي پر اسراییل وروستی برید د حماس د القسام کنډوکونو قومندان ضیف او د حماس یوه مشر یحیا سنوار په ګډه کړی، خو اصلي طراح یا استاد ضیف دی.
دا سرچینه وايي، دا عملیات دومره پټ پلان شوي وو چې ان د اسراییل قسم خوړلی دوښمن او د حماس د وسلو، پیسو او روزنې سرچینهایران هم ترې یوازې عمومي مالومات درلودل.
دا سرچینه وايي، ایران یوازې دومره پوهېده چې ستر عملیات پلانېږي، خو له وخت او جزیاتو یې خبر نه و.
د ګډو عملیاتو خونو کې چې حماس، د لبنان حزب الله او ایران یې لري په دې هکله بحث نه دی شوی او په همدې وجه ډېر کم کسان له دې پلان خبر و.
د ایران مذهبي مشر هم له دې برید وروسته وویل، چې تهران پر اسراییل په برید کې لاس نه لري.
که څه هم واشنګټن باوري دی چې ایران پکې رول لري، خو بیا هم د دې باور لپاره سندونه نه لري.
رویټرز وايي>د ضیف دې عملیاتو کې د اسراییل د تېرباسلو لپاره اوږدمهالې هڅې هم شوې دي.
اسراییل په دې باور و چې حماس نور جګړې ته لېوال نه دی او غزه کې یې پر اقتصاد پراخولو تمرکز کړی دی.
حماس ته نږدې سرچینه وايي:«په داسې حال چې اسراییل د غزې کارګرانو ته اقتصادي امتیازونه ور کول، زموږ وسلوال د اسراییل د پوځ په مخ کې روزل کېدل او تمرین یې کاوه.»
د حماس د بهرنیو اړیکو مشر علي برکه وايي، له دوو کلونو یې دې عملیاتو ته تیاری نیوه.
خو ضیف په خپل پیغام کې ویلي: «حماس په ځلونو اسراییل ته خبرداری ور کړ چې د فلسطینانو پرضد له جنایت لاس واخلي، شکنجه او ځورول شوي بندیان ازاد کړي او پر خپله خاوره د فلسطینیانو د مالکیت خنډ نه شي.»
هغه زیاتوي:«نیواکګر رژیم هره ورځ په لوېدیځه غاړه کې زمو پر کلیو او ښارونوبریدونه کوي، پر کورونو بریدونه کول، وژل، ژوبلول او بندیانول کوي، زموږ زرګونه جریبه ځمکه نیسي.»
د هغه په خبره، اسراییل فلسطینیان له خپلو کورونو باسي ځان ته پکې ښارګوټي جوړوي او د غزې کلابندي هم روانه ده.
لوېدیځه غاړه کې له یو کال راهیسې تاوتریخوالی دی. دا سیمه له ۱۹۶۷ کال راهیسې چې اسراییل نیولې د نښتې مرکز دی.
ضیف وايي، حماس له نړیوالې ټولنې غوښتي چې د نیواکګر جنایتونه پای ته ورسوي، خو په مقابل کې اسراییل لا هم پاروونکې چارې زیاتې کړې دي.
هغه زیاتوي حماس د فلسطیني بندیانو د خوشي کېدو لپاره د بشرپالې هوکړې غوښتنه کړې، خو اسراییل نه ده منلې.
ضیف وايي، «اسراییل د امریکا او لوېدیځ په ملاتړ او د نړیوالې ټولنې په چوپتیا کې له نړیوالو پرېکړه لیکونو او قوانینو په انکار، نیواکګرۍ او عیاشۍ بوخت و او دوی پرېکړه وکړه چې دا هرڅه پخپله پای ته ورسوي.»
په ضیف مشهور محمد مصری پر ۱۹۶۵ کال خان یونس پنډغالي کې زېږېدلی دی.
دا پنډغالی د اسراییل او عربو د ۱۹۴۸ کال له جګړې وروسته جوړ شوی دی.
نوموړی پر ۱۹۸۷ کال د فلسطینیانو پاڅون یا لومړۍ انتفاضیه کې له حماس سره یو ځای او په محمد ضیف مشهور شو.
ویل کېږي اسراییل ضیف پر ۱۹۸۹ کال ونیو او ۱۶ میاشتې بندي و. ضیف په غزه پوهنتون کې په فزیک، کیمیا او بیالوژي کې زدکړې کړې دي.
ضیف د حماس د وسلوالو لیکو، د تونلونو او بم جوړولو ته پراختیا ور کړله. هغه په ځانمرګو بریدونو کې د لسګونو اسراییلیانو د وژلو مسوول دی. په دې دلیل د اسراییل لپاره د مطلوبو کسانو د فهرست په سر کې ځای لري.
د ژوندي پاتېدو لپاره یې پټ ژوند غوره کړی دی. د حماس سرچینې وايي د اسراییل یوه برید کې په سترګه ړوند او په یوه پښه سخت ټپي شوی دی.
مېرمن، درې کلنه لور او اوه میاشتنی زوی یې هم پر ۲۰۱۴ کال د اسرییل هوايي برید کې ووژل شول.
د حماس د وسلوالې څانګې د اداره کولو له امله د فلسطین پر ولسي اتل مشهور دی. ویډیويي پیغامونو کې یې یا نقاب اچولی او لا یې هم سیوری لیدل کېږي.
رویټرز ته سرچینو ویلي چې نوموړی د ځیرک ټلیفون په څېر ډیجیټل ټیکنالوژي وسایل نه کاروي.
د دې سرچینو په خبره، محمد ضیف تل په تېښته کې وي او پټ سړی دی.
