کډوال

د ایران د پوهنې وزارت خبر ورکړی، هغه کډوال زده‌کوونکي چې په تېرو کلونو کې ښوونځي ته نه‌دي تللي؛ اوس د دغه هېواد پنځو ولایتونو خراسان رضوي، خراسان شمالي، خراسان جنوبي، خوزستان او د زنجان په ښوونځیو کې نوم‌لیکنه کولای شي.

د ایران د وګړو او بهرنیو کډوالو د چارو مرکز مشر نادر یار احمدي د طالبانو د سفارت سرپرست فضل محمد حقاني سره په تهران کې د ایران مېشتو افغان کډوالو په اړه خبرې کړې دي. هغه ویلي، ایران کې مېشت هغه افغان کډوال چې لا هم په لاس‌لیکل شوي پاسپورټونه لري؛ باید برېښنايي هغه واخلي.

د ایران د خراسان رضوي ولایت د پوهنې ریاست خبر ورکړی، چې ښوونځیو کې یې د افغان کډوالو زده‌کوونکو د نوم‌لیکنې ستونزه اواره کړې ده. ویل شوي د نوې تګلارې له مخې؛ هغه زده‌کوونکي چې د سرشمېرنې پاڼه ولري یا یې پخوا ایران کې زده‌کړې کړې وي، ښوونځیو کې نوم‌لیکنه کولای شي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سرمنشي د ځانګړي استازي مرستيال او د ياد سازمان د بشري چارو همغږي کوونکي ايندريکا راتوته د یکشنبې په ورځ د طالبانو د رييس الوزرا‌ء له اداري مرستیال سره په کتنه کې ویلي، چې له ۲۰۲۳ تر ۲۰۲۵ کال پورې ۴.۵ ميليونه کډوال بېرته هېواد ته ستانه شوي دي.

د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت وايي، په تېرو دوو اونیو کې له ګاونډيو هېوادونو په ځانګړې توګه له پاکستان څخه څه باندې ۱۵۰ زره افغانان بېرته هېواد ته ستانه شوي دي. په دغو ستنول شویو کسانو کې له ایران او ترکیې را اېستل شوي افغانان هم شامل دي.

د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنرۍ او د کډوالۍ نړۍوال سازمان په یوه ګډ راپور کې ویلي، چې د لړم له څلورمې تر لسمې پورې په پاکستان کې د افغان کډوالو د نیولو شمېر زیات شوی دی. د راپور له مخې، په دې موده کې ۷۷۶۴ افغان کډوال نیول شوي او بندیان شوي دي.

د ترکیې پولیسو د ساکاریا په ښار کې د یوې لارۍ د تعقیب پر مهال شاوخوا ۲۴ افغان کډوال نیولي دي، چې د استوګنې قانوني اسناد یې نه درلودل. د لارۍ چلوونکی هم د کډوالو د «غېرقانوني» لېږد په تور نیول شوی او عدلي ادارو ته معرفي شوی دی.

د طالبانو د کډوالو عالي کمیسیون ویلي، چې تېره ورځ ۹۶۹۴ تنه افغان کډوال د سپین بولدک، تورخم، بهرامچې، ورېښمو پله او اسلام کلا له لارې له پاکستان او ایران څخه ۹۹۵۲ تنه افغان کډوال افغانستان ته ستانه شوي دي.

د بلغاریا د کورنیو چارو وزارت چارواکي وايي، چې بېګاه ناوخته شپږ پناه‌ غوښتونکي د پولیسو له تعقیب وروسته د موټر د ټکر له امله وژل شوي او څلور تنه نور ټپیان شوي دي. راپورونه وایي چې په دغه پناه غوښتونکو کې د افغانستان وګړي هم شامل دي.

د ایران د کورنیو چارو وزارت د بهرنیو وګړو او کډوالو د مرکز مشر نادر یار احمدي د هالنډ د بهرنیو چارو وزارت د منځني ختیځ او شمالي افریقا د چارو له مسولې سره په لېدنه کې د افغان کډوالو اړوند مسایلو او ایران ته د کډوالو د کوربه توب لپاره د مرستو د جلب په اړه خبرې کړې دي.

د طالبانو د کار او ټولنیزو چارو وزیر ملا عبدالمنان عمري سپین بولدک ښارګوټي کې د راستنېدونکو کډوالو له پنډغالي لیدنه کړې څو ستونزو ته یې رسېدنه وکړي. عمري له راستنېدونکو کډوالو سره لیدنه کې ډاډ ورکړی چې له امکاناتو سره سم به د هغوی ستونزو او ننګونو ته رسیدنه وکړي.

د پښتون ژغورنې غورځنګ مخکښ غړی حنیف پښتین وايي، چې له پاکستان څخه د افغان کډوالو اېستل د افغان قوم پر وړاندې د انتقامي او سیاسي دوښمنۍ نوې بڼه ده. د هغه په خبره، پاکستان د همدې افغان کډوالو په نوم په تېرو ۵۰ کلونو کې له نړۍوالو بېلیونونه ډالره مرستې ترلاسه کړې دي.

د ایران د ښوونې او روزنې وزارت تازه خپلو ادارو ته سپارښتنه کړې، چې په هېڅ صورت کې باید د کډوالو ماشومانو او په ځانګړې توګه د افغان کډوالو د زده‌کړې لړۍ ونه درېږي. دغه وزارت خپلو څلورو ولایتونو ته امر کړی، چې له زده‌کړو پاتې کډوال ماشومان دې بېرته ښوونځیو کې شامل کړي.

جرمني رسنیو راپور ورکړی، چې د سې‌شنبې په ورځ (د لړم ۱۳مه) به د هغو افغانانو څلورمه ډله له پاکستان څخه جرمني ته ورسېږي، چې د دې هېواد د حکومت له لوري منل شوې ده.

په پاکستان کې په دې وروستیو کې د کورونو له مالکانو غوښتل شوي، چې ناقانونه افغان کډوالو ته کورونه په کرایه ورنه‌کړي، نو له همدې امله سلګونه کورنۍ د پلازمېنې اسلام‌اباد په ارجنتینا پارک کې شپې او ورځې تېروي او د اېستنې له جدي ګواښ سره مخ دي.

افغانستان کې د ملګرو ملتونو د کډوالۍ چارو عالي کمېشنرۍ استازي عرفات جمال په کابل کې د چین له سفیر سره د بېرته ستنېدونکو افغانانو سره د مرستې او ګډو همکاریو په تړاو ناسته کړې ده. د یاد سازمان خبرپاڼه کې راغلي، چې په دې لیدنه کې د څو اړخیزو همکاریو په ارزښت ټینګار شوی.

د کډوالو ستونزو ته د رسېدنې په برخه کې د طالبانو کمېسیون وايي، د یکشنبې په ورځ له بېلابېلو لارو ۲۸۵۸ کډوالې کورنۍ چې ټول ۱۵۵۹۷ کسان کېږي، په جبري ډول افغانستان ته راستانه شوي دي.

په پاکستان کې د طالبانو سفير سردار احمد شکېب تورخم ته څېرمه د کډوالو د یو شمېر پنډغالو څخه لیدنه کړې. نوموړي ویلي، چې د تورخم دروازې تر خلاصېدو وروسته لا هم ګڼ افغان کډوال د تګ په تمه دي.