کډوال

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د کډوالوعالي کمشنرۍ (UNHCR) رییس عرفات جمال ویلي، چې په ایران کې د افغان کډوالو د وضعیت ارزونې او د هغوی د باعزته ستنېدنې لپاره به ډېر ژر یوه درې اړخیزه ناسته جوړه شي.

د ایران د تایباد ولسوالۍ د سیاسي، امنیتي او ټولنیزو چارو مرستیال ویلي، چې هره ورځ له دوغارون پولې څخه له څلور زورو ډیر ناقانونه افغان کډوال بېرته افغانستان ته ستنوي.

برېتانیایي چارواکو دوه افغانان د ناقانونه کډوالو د قاچاق په تور بندیان کړي دي. دا پرېکړه وروسته له هغه وشوه، چې دوی د می پر ۲۱مه د ۷۰ کډوالو یوه کښتۍ د فرانسې له کانال څخه برېتانیا ته لېږدوله.

د پاکستان د دولتي ټلویزیون د راپور له مخې، د دغه هېواد د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي د ترهګرۍ ضد کمېټې په غونډه کې د ناقانونه کډوالو د اېستلو عملیاتو چټکوالي امر کړی دی.

د ډېموکراټ ګوند سناتورې جین شاهین او د جمهوري غوښتونکو سناتورې اولیزا مورکاوسکي د امریکا بهرنیو چارو وزیر په ګډون د کورني امنیت وزیر ته په یوه استول شوي لیک کې د افغان کډوالو د موقت مېشتېدو پروګرام د لغوه کېدو پرېکړه «ستر تاریخي خیانت» بللی دی.

۱۵ سازمانو په یوه ګډه اعلامیه کې د پاکستان له حکومت څخه غوښتنه کړې ده، چې په جبري توګه د افغان کډوالو د اېستلو لړۍ دې ژر تر ژره ودروي.

د ایران د کورنیو چارو وزارت وايي، هغه افغان زده‌کوونکي چې د هغوی مور یا پلار د قانوني استوګنې اسناد نه لري، یوازې د چنګاښ تر۱۵مې پورې وخت لري چې د خپلو ازموینو تر پای او د نتایجو تر اخیستو وروسته، ایران پرېږدي.نوموړی وايي، افغانان په ۱۵ ولایتونو کې نه شي اوسېدای.

د بوسنیا پولیس وایي، پلازمېنې سرايېوو ته نږدې د بلاژوج په کلي کې، د کډوالو کمپ ته څېرمه د کډوالو دوو قاچاق وړونکو ډلو ترمنځ نښته شوې چې په ترڅ کې یې شپږ کسان ټپیان شوي. د دوو کسانو روغتیایي حالت نازک ښودل شوی.

ترکي پوليسو په سیواس ښار کې په درې جلا عملياتو کې ۲۲ افغان پناه‌غوښتونکي نيولي دي. په دې عملياتو کې، شپږ ترکي وګړي هم د انسانانو په قاچاق تورن نيول شوي دي. هممهاله، په کارس ښار کې په يوه بل عملیات کې شپږ افغان پناه‌غوښتونکي نيول شوي دي.

د طالبانو د کډوالو ستونزو ته د رسېدو عالي کمېسیون وایي، په تېرو ورځو کې ۸۷۹ افغانې کډوالې کورنۍ چې ۳۶۷۸ کسان پکې شامل دي، له ایران او پاکستان څخه په زوره افغانستان ته ستانه کړای شوي دي.

د اوکراین سرحدي ځواکونو ویلي، چې اته تنه افغان وګړي یې د بېلاروس له لارې اوکراین ته د ناقانونه تېرېدو پر مهال نیولي دي. دا کسان د ریوین سیمې کې تر نیول کېدو وروسته تر پلټنو لاندې دي.

د جرمني د «فرفاسونګس‌بلاګ» په نوم د بشري حقونو یو بنسټ وايي چې پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته د افغانانو لپاره د د دغه هېواد فدرالي حکومت پروګرام په پاکستان کې د پلي‌کېدو له جدي خنډونو سره مخ شوی دی.

د برېتانیا حکومت د هغو شاوخوا ۲۰۰۰ افغان وګړو د بیا مېشتېدو غوښتنلیکونو د بیاکتنې بهیر پیل کړی، چې په افغانستان کې یې د دغه هېواد له ځانګړو برېتانوي ځواکونو سره کار کړی و. دا اقدام وروسته له هغه ترسره کېږي چې څارونکو ادارو پر پخوانیو څېړنو نیوکې وکړې.

د روغتیا نړۍوال سازمان وایي، چې له ګاونډیو هېوادونو څخه د افغانانو دوامداره ایستلو په افغانستان کې د روغتیا شته ستونزې لا پسې ډېرې کړې دي.

د طالبانو تر واک لاندې افغاني سرې میاشتې رییس شهاب‌الدین دلاور د ډنمارکي سره صلیب له مسوول او د دغه بنست د رواني ناروغیو د څانګې له مسوولې سره د سېلاب‌ځپلو او راستنېدونکو کورنیو د ستونزو د حل په هدف لیدنه کړې ده.

د عوامي نېشنل ګوند ولایتي مشر سردار حسین بابک د افغان کډوالو پر وړاندې د حکومتي زورواکۍ غندنه وکړه. نوموړي له افغانستان انټرنشنل سره په مرکه کې وویل، هغه افغانان چې په پاکستان کې زېږېدلي، باید د نړیوالو قوانینو له مخې د پاکستان تابعیت ترلاسه کړي، ځکه دا د دوی اساسي حق دی.

د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنیدونکو چارو وزیر مولوي عبدالکبیر سره په ناسته کې اهل تشیع دیني عالمانو له هغه غوښتي، چې په ایران کې د «افغان کډوالو» ستونزې حل کړي.

د ملګرو ملتونو د پراختیایي پروګرام (یو این ډي پي) په یوه تازه راپور کې ویل شوي، چې د تېر میلادي کال تر پایه پورې، په ټوله نړۍ کې شاوخوا «۸۳.۴میلیونه کسان» د جګړو، زورزیاتي او طبیعي پېښو له امله په خپلو هېوادونو کې له خپلو مېنو بې ‌ځایه شوي دي.