د هند او پاکستان ترمنځ اړیکه د اوږدې شخړې، درېیو لویو جګړو او پرلهپسې سرحدي نښتو شاهده پاتې شوې دي. که څه هم د رسنیو راپورونه او سیاسي څرګندونې تل دا وضعیت داسې انځوروي چې ګواکې جګړه نږدې ده، خو واقعي وضعیت دا نه دی.
سریزه: افغانستان نن ورځ د خپل معاصر تاریخ په یوه له خورا حساسو او پیچلو شیبو کې دی. یوه داسې شیبه چې نه یوازې د ناکامې تیرې ورځې انعکاس کوي، بلکې د ژورې اندیښنې وړ اوسني وضعیت او د راتلونکي مبهم او ناڅرګند افق هم څرګندوي.
د اپریل د میاشتې په درویشتمه د هند تر لاس لاندې کشمیر د سیلګرۍ په مشهور ځای پهلګام کې د ترهګرو یوې ډلې د هند د نورو برخو نه راغلو سیلانیانو باندې برید وکړ.
په تېرو سلو ورځو کې د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د بګرام هوايي اډې د یادونې او د امریکايي وسلو د بېرته اخیستنې پر ګواښ سربېره، د افغان کډوالو او ځانګړو ویزو غوښتونکو پر وړاندې سخت دریځ غوره کړی خو پر سراج الدین حقاني یې ۱۰ میلیون ډالري جایزه لغوه کړې ده.
د اپرېل په ۲۲مه ترغرمې وروسته د هندي کشمېر د پهلګام پر سیلانیو برید کې تر ۲۶ اوښتي ګرځندوی ووژل او یو شمېر نور ټپیان شول. د هندوستان لومړي وزیر نریندرا مودي سعودي عربستان ته خپل سفر نیمګړی پرېښود راستون شو او په یوه امنیتي ناسته کې یې پاکستان ته په غوسه ګوته وڅنډله.
په تېرو دوو کلونو کې د طالبانو د ځینو مشرانو او د پاکستان د مهمو چارواکو څرګندونو ته که نظر واچول شي، د پاکستان او طالبانو تر منځ زرګري ناندرې روانې دي. د دوی تر منځ اړیکې کله ښې او کله خرابې ښکاري.
په ۲۰۱۸ کال کې عمران خان اعلان وکړ چې هغو افغان کډوالو ته د پاکستان تابعیت ور کوي، چې په پاکستان کې زیږیدلي، خو جنرالانو دغه تصمیم رد کړ، ځکه که عملي وای نو په ۲۰۲۱ کال کې چې طالبان له پاکستان نه د کابل واکمنۍ نیولو ته لاړل، د دوی د اکثریت په جیبونو کې به پاکستانۍ تذکرې پرتې وای.
له ۲۰۲۱ کال راهیسې چې طالبان یو ځل بیا په افغانستان کې واک ته رسېدلي، د بیان ازادي، د رسنیو فعالیتونه او د ښځو ونډه له پراخو محدودیتونو سره مخ شوې ده. دا وضعیت نه یوازې د افغانستان د اساسي قانون له اصولو سره په ټکر کې دی؛ بلکې د نړۍوالو حقوقو په رڼا کې هم جدي سرغړونه ګڼل کېږي.
په وروستیو کې پاکستان د افغان کډوالو پر وړاندې خپل دریځ سخت کړی او اعلان یې کړی چې له دغه هېواده به ټول هغه افغان کډوال وباسي چې اسناد نه لري او یا هم د کډوالۍ ځانګړي کارتونه لري. په دې کار سره پاکستان شپږ نړۍوال قوانین، اعلامیې او کنوانسیونونه نقض کوي.
د پاکستان اوسنی پلان چې میلیونونه افغان کډوال وباسي، یو پراخ، خطرناک، شدیداً سیاسي او غیرمسوولانه اقدام دی. له بلې خوا، د طالبانو د رژیم غبرګون هم خواشینوونکی او د منلو وړ نه دی.
د امنیتي او سیاسي چارو شنونکی تمیم باحث وایي، د بګرام هوایي اډه د طالبانو لپاره یو ستراتېژیک فرصت دی؛ خو ښایي دغه فرصت د طالبانو له لاسه ووځي.
تېر کال د پاکستان د مرکزي حکومت په ضد د ملتپالو بلوڅو د مبارزې په تاریخ کې بې ساری و.
څو ورځې وړاندې د فرانسې په بوردو ښار کې یو افغان ځوان راپاڅېد او بل افغان ځوان یې د ښار منځ کې په چاړه حلال کړ او په سړه سینه ورته کېناست چې هغه مړ شي او دی پولیس ونیسي. دغې او دې ته ورته نورو ګڼو پېښو اروپایانو ته د افغانانو په اړه ګڼې پوښتنې راولاړې کړې دي.
ازبکان تل په افغانستان کې د واک په اړیکو کې د یوې اغېزناکې توکمیزې ډلې په توګه مخکښ پاتې شوي او د هېواد په تاریخ کې د دوی سیاسي تمایلات تل د رژیمونو په بقا یا سقوط کې پرېکنده رول لوبولی دی.
کابل ته د امریکايي پلاوي د وروستي سفر په هکله طالبانو داسې وښودله چې دغه پلاوی یوازې د یوه یرغمل شوي امریکايي جورج ګلزمن د خوشېکېدو لپاره تللی و، خو نه دا خبره بل ډول ده. د طالبانو او امریکا د استخباراتو او چارواکو تر منځ داسې راشهدرشه له کلونو راهیسې روانه ده.
هغوی، چې تل د « مرګ منظره» لولي، د ژوند منظره ورته توره ښکاري. هغه وګړي، چې د مړیو په نړۍ کې ورک دي ژوند فاسدوي. د مرګپالنې په ناروغۍ اخته ذهنونه او فکرونه د ژوندي بشریت لپاره د فکري او ذهني زامبیانو په شان ګواښونکي دي.
په تیرو څو میاشتو کې پښتونخوا کې د ټي ټي پي د مخ په زیاتیدونکو بریدونو نه پس په ظاهره د پاکستاني جنرالانو او طالبانو په مناسباتو کې تاوتریخوالی زیات شوی وو.
د طالبانو حاکمیت کې اول ځل کابل ته د امریکايي پلاوي څرګند تګ ته دوی په ظاهره خوشال دي خو سرچینې وايي، «دې پلاوي د ټرمپ خطرناک پېغام طالبانو ته راوړی و.» سرچینې وايي، دغه پلاوي طالبانو ته ویلي «ټرمپ په غوسه دی او که امریکايي بندیان بې شرطه ازاد نه شي وزارتونه به یې بمبار کړي.»
که د تېرو ۸۰ کلونو تاریخ ته نظر وکړو، د افغانستان په تړاو په متحدهایالاتو کې د ډیموکراټانو او جمهويغوښتونکو د حکومتونو ښکېلتیا او نهښکېلتیا په پالیسیو کې هېڅ توپیر نه و/نه دی او نه هم افغانستان د امریکا لپاره په اقتصادي، پوځي او سیاسي سیاستونو کې حیاتي ارزښت درلود.
نوورځ یا نوروز تر دې وړاندې چې په لوی لاس په کومه ګروهه (عقیده) یا سیاست پورې وتړل شي، ډېر ساده یې پېژندلی شو؛ دا د طبیعت د فطرت جشن دی، د پسرلي د رارسېدلو جشن او د ترټولو طبیعي کالهیندارې (تقویم) په حساب د کال د رانوي کېدو د خوښۍ او سمسورتیا و راپنځېدلو د احساس جشن.
پاکستان په ۱۹۴۷ کې وزېږول شو.د سړې جګړې په ترټولو تودو شېبو کې. دویم نړیوال جنګ نوی پای ته رسېدلی و. سوسیالیستي شوروي نیمايي اروپا لاندې کړې وه او مخ په جنوب راروانه وه. انګلو- امریکا د پیاوړې کېدوني شوري اتحاد ویرې په سر اخیستې وه.
د پاکستان د مرکزي حکومت په ضد د بلوڅو د ملي حقوقو جګړه نوېن ه ده.دا جګړه له کال ۱۹۴۸ پیل شوې ده چې کله د پاکستان پوځونو د بلوڅانو مستقل دولت قلات په زور ونیو.